Պատը պիտի քանդվեր
Պատը պիտի քանդվեր: Պատը պիտի քանդվեր, որովհետև էն կողմում ծովն էր՝ Անդոյի բոլոր երազանքների մայրաքաղաքը: Չէր հիշում՝ որտեղից մի բիզ էր ճարել: Դրանով էլ քանդում էր պատը: Կինն անցյալ տարի գնաց: Անդոն վստահ էր՝ դեպի ծով: Գլխին մազ չէր մնացել, մաշկը կապտել էր: Վերջում Անդոյին էլ չէր ճանաչում, հայացքը սառել էր, միշտ մի տեղ էր նայում: Անդոն այդ տեղում կախել էր իրենց նկարը՝ գարնան ծաղիկների մեջ: Միշտ անժպիտ էր մի տեղ նայում: Անդոն մոռացել էլ էր, թե երբ է վերջին անգամ ժպտացել. երևի հենց այդ գարնանային օրը, չնայած դրանից հետո տուն առան, շուն առան ու երկու երեխա ունեցան՝ մեկը տղա, մյուսը՝ հրեշտակ: Չնայած դրանից հետո ամառ եղավ ու ծով գնացին, որի ափին այդպես էլ չպարզեցին՝ արևածա՞գն է ավելի սիրուն, թե՞ մայրամուտը, քանի որ Անդոն պնդում էր, որ մայրամուտը, իսկ կինը՝ արևածագը, բայց Անդոն համարյա համոզված էր՝ վերջին անգամ ժպտաց էն գարնանային օրը, երբ ինքը դաշտի ծաղիկներին ուշադրություն չէր դարձնում, քանի որ իրեն ժպտում էր աշխարհի ամենասիրուն ծաղիկը՝ երկար մազերով, վարդագույն մաշկով: Երբ իրենք ոչինչ չունեին՝ ոչ տուն, ոչ շուն...Միայն երազանք:
Պատը պիտի քանդվեր: Պատը պիտի քանդվեր, որովհետև էն կողմում անտառն էր՝ Անդոյի բոլոր վախերի մայրաքաղաքը: Բիզը լավ սուր էր, որդու լեզվի պես: Մի օր կանգնեց ու հայտարարեց.
-Պիտի գնամ:
Անդոն չհարցրեց՝ ուր: Անդոն աշխարհի բոլոր երկրները գիտեր, դրանց մայրաքաղաքները գիտեր, որդին, երբ փոքր էր, երկուսով պառկում էին կնոջ օժիտի գորգին, աշխարհի քարտեզը փռում ու երկրներն ու դրանց մայրաքաղաքները սովորում: Անդոն հատուկ ցույց էր տալիս ծովափնյա քաղաքները, որդին, սակայն, կանաչ քաղաքներն էր սիրում: Դրա համար էլ Անդոն չհարցրեց, թե ուր: Վստահ էր, որ քաղաքը, որտեղ որդին գնում է, անտառների մեջ է:
Տեղ հասավ, զանգեց: Աշխատանք գտավ, զանգեց: Ամուսնացավ, զանգեց: Որդի ունեցավ, զանգեց: Միշտ զանգում էր: Միայն զանգում էր:
Պատը պիտի քանդվեր: Պատը պիտի քանդվեր, որովհետև էն կողմում հարևանի տունն էր՝ Անդոյի բոլոր ցավերի մայրաքաղաքը: Բիզն սպիտակում էր՝ փոշուց: Հարևանի տուն Անդոն կարող էր մտնել միայն պատը քանդելուց հետո: Դուռը չէին բացում: Հրեշտակին տարել էին ու դուռը չէին բացում: Հրեշտակին ծեծում էին ու դուռը չէին բացում: Հրեշտակն ամեն օր լացում էր ու դուռը չէին բացում: Ամեն գիշեր, երբ ինքն ու կինը հարևանի տան աղմուկից չէին կարողանում քնել, Անդոն դուռը կոտրում էր, բայց չէին բացում: Մենակ մի անգամ բացեցին, հրեշտակը դուրս եկավ, չոքեց Անդոյի ոտքերի տակ ու խնդրեց.
-Պա~պ, եթե ուզում ես չսպանեն, ոստիկանություն չզանգեք ու ոչ մի բան չանեք:
Անդոն չհասցրեց գրկի հրեշտակին: Գրկի-պահի: Հրեշտակին ո՞վ է հասցնում՝ գրկել-պահել: Գիշերները մարդ ու կնիկ փակում էին աչքերը ու հիշում՝ ոնց էին պաչում հրեշտակին: Հիշում էին, որ չլսեին պատի այն կողմից եկող ձայնը:
Պատը պիտի քանդվեր: Պատը պիտի քանդվեր, որովհետև էն կողմում քաղաքն էր՝ Անդոյի կարոտի մայրաքաղաքը, որտեղ մարդիկ դեռ երազում էին: Անդոն վաղուց չէր տեսել այդպիսի մարդկանց: Բիզը ծռվել էր: Շանը չկարողացան պահել: Հարևանները գրավոր բողոքեցին, թե բա՝ հաչում է, ու քանի որ քաղաքապետարանում մեկը չկար, որ ասի. «Բա շունն էլ ի՞նչ կարող է անել», որոշվեց, որ մարդկանց կողքին շուն չի կարելի պահել:
Պատը քանդվեց՝ ծռված բզով: Պատը քանդվեց, որովհետև ո՛չ պատ կար, ո՛չ բիզ կար: Հրեշտակը փախել էր դժոխքից, ոչ մեկը չիմացավ՝ ուր: Շունը վաղուց չէր հաչում, որովհետև շուրջբոլորը մարդ չկար: Որդին զանգում էր, բայց վերցնող չկար: Անդոն փախել էր՝ իր տնից, հարևանի դուռը կոտրելու անճարությունից, երազանքի անտանելի ծանրությունից, կյանքի վերջին բիզը գտնելու անկարողությունից: Փախել էր քաղաք, նստել հենց մայթին ու նայում էր, թե ոնց էին մարդիկ անցնում-դառնում, անցնում-դառնում, անցնում-դառնում...
Հովիկ Աֆյան