Ջրահարսի ծոցը
Ծովը ծանր էր: Տասներկու տղամարդ՝ մեկը մյուսից հաղթանդամ, քաշում էին, տպավորություն էր՝ ծովը, որ դատարկվի, բայց իրականում ուռկանը՝ որ հանեն: Անդադար անձրևը երկնքի ապարդյուն հուշումն էր, որ ծովի հատակը տեսնելու մարդու ձգտումը ձախողման դատապարտված պատերազմ է՝ երկնքի դեմ: Տասներկու հաղթանդամ տղամարդիկ քաշում էին՝ քրտնքի ու անձրևաջրի մեջ կորած: Լուռ, համառ: Ծովն արժանի մրցակից ուներ: Չպարտվող, գրոհող, նահանջող, իր պես:
Հանեցին: Երևի վերջին ուժերով, բայց հանեցին: Ուռկանի մեջ մի հսկա զանգված էր: Տասներկու հաղթանդամ տղամարդիկ իրար ուժ տալով հանեցին ու գցեցին նավակի մեջ: Ուռկանն արագ մի կողմ տարան ու թափվեցին վրան: Զանգվածը մարդ էր՝ աչքերը փակ, բերանը՝ բաց, ինչպես բոլոր մեռածները, իսկ իրականում՝ ողջերը: Մեկը ձեռքերով կուրծքն էր սեղմում, մյուսն արհեստական շնչառություն էր տալիս, մեկը գլուխն էր բարձրացնում, մյուսը ոտքերն էր տաքացնում, հաջորդը՝ ձեռքերը, մեկ ուրիշն էլ մի սիգարետ վառեց ու երկնքին նայեց՝ երևի Աստծուն էր բան ասում, երևի էլ ոչ մեկին:
-Շնչում ա,-գոռաց մեկը:
Ոչ մի լեռ ու քար այդ հրաշքի ականատեսը չեղավ. միայն անծայր ծով-երկիքն ու տասներկու տղամարդիկ:
...
Սուրոն ծովափ եկավ դեղին դաշտերի միջով, սև մաքուր «Yamaha» մոտոցիկլետով, կարմիր սաղավարտով, կանաչ բոթազներով ու շատ անհանգիստ: Քամին սաղավարտի տակից հանել էր Սուրոյի սև երկար մազերը ու չնայած շուրջբոլորը հրաշալի տեսարան էր՝ ոսկե դաշտերի ու կապույտ ծովի համադրությամբ, Սուրոն ոչ մի տեղ չկանգնեց, սելֆի չարեց, նույնիսկ մի հատ չծխեց: Սուրոն սուրում էր: Լսել էր, որ քեռին էլի ծովն է մտել ու սուրում էր: Լսել էր, որ տղերքն արդեն 3 օր է փնտրում են՝ գոնե մարմինը, ու սուրում էր: Լսել էր, որ տղերքը ծովից հանել են քեռուն, ու որ շնչում է, և սուրում էր:
Դեղինն ավարտվեց, մնաց կապույտը. Սուրոն տեղ հասավ: Անձրևը կտրվել էր, բայց արև չկար: Տասներկու հաղթանդամ տղամարդիկ հաց էին ուտում վագոն-տնակի մոտ՝ հենց ծովի ափին, մի սեղանի շուրջ: Հեռվից թվում էր, թե այս տասներկուսը Քրիստոսին են սպասում, որ մատնեն, բայց հեռվից այնքան սխալ բաներ են թվում... Վագոն-տնակն էլ անուն ուներ՝ սպիտակ ներկով վրան գրված էր. «Ջրահարսի ծոց» ու հենց տակը, փոքր տառերով՝ «Ձկներ՝ հենց ջրահարսի ծոցից»:
-Իյա՜, էս ով ա գալիս,-օղու բաժակը սեղանին դնելով՝ ասաց տղամարդկանցից մեկը:
-Սուրո, հըլը ճիշտն ասա՝ իմացար մեռել ա, դրա համար եկա՞ր, թե՞ իմացար ողջ ա, դրա համար,-ուրիշ տղամարդ էր, որ վառեց սիգարետը:
Սուրոն բան չասաց, ուղղակի մոտեցավ սեղանին, նստեց ազատ մնացած տասներեքերորդ աթոռին:
-Արխային,-ձեռքը դրեց Սուրոյի ուսին կողքին նստած տղամարդը,-մեր Հուսիկն ա էլի: Կնգա մահից հետո, հեսա արդեն մի տարի ա, համարյա ամեն օր մտնում ա ծովը: Հեսա ուշքի գա, մի հատ տաք վաննա ընդունի, մեզնից շատ կապրի: Դու հաց կեր:
Հանկարծ «Ջրահարսի ծոցից» բարձր ձայն լսվեց: Ասես ամբողջ կահ-կարասին ցած թափվեց:
-Ըհը, սաղացավ,-տղամարդկանցից մեկն էր:
-Հուսի՞կ, հանգիստ արա. սաղ գիշերը դեմդ ա,-ասաց յուղոտված մորուքով մի տղամարդ:
Հետո բոլորն սկսեցին ծիծաղել: Սուրոն էլ:
...
Լապտերը Լուսին էր դարձել: Անարև ցերեկից հետո Լուսինը գիշերը չի պատվում իր ներկայությամբ: Ծովը կանչում էր, ձայնով: Հուսիկը կանգնել էր հենց ափին ու վառել լապտերը, որի լույսը տարածվել էր ծովի վրա՝ փոխարինելով Լուսնին: Հուսիկն ինչ-որ բան էր փնտրում, կամ ինչ-որ մեկին, կոնկրետ մեկին՝ հենց ծովի մեջ: Հանկարծ լապտերն անջատեց, բայց լույսը մնաց: Հեռվից, հենց ծովի միջից լույսը տարածվում էր: Հուսիկը բացեց բերանը, ապշած չէր՝ հիացած էր: Լապտերը ձեռքին քայլեց դեպի ծովը: Մտավ: Հետո ծովը ծածկեց նրան: Հետո լույսը մարեց:
Լուսադեմին տասներկու հաղթանդամ տղամարդ ծովից դուրս հանեցին Հուսիկին՝ ուռկանի մեջ:
-Շնչում ա,-գոռաց մեկը:
-Արա դե պսակվի էլի,-սիգարետ վառեց մյուսը,-մեղքը չենք մենք:
...
Հուսիկի խղճուկ տնակի բակում ձկները չորանում էին՝ պարանից կախված: Կատուն հա թռնում էր, որ հասնի դրանցից մեկին, բայց՝ ապարդյուն: Բայց կատուն չէր հանձնվում: Կատուն սիրուն աչքեր ուներ, ձկներն արյունոտ էին: Անձրև թույլ, բայց գալիս էր: Սուրուն բակի մի եռոտանի աթոռի նստած հեռախոսով չաթ էր անում: Սև, փայլուն «Yamaha»-ն չէր էլ նկատվում. այնքան սիրուն էր շուրջբոլորը, ու այնքան արհեստական ավելորդություն ինքը՝ այդ տեղում: Կրակը վառվում էր, վաննան՝ կրակի վրա: Հանկարծ վաննայի ջուրը ճեղքվեց ու միջից ոտքի կանգնեց Հուսիկը՝ լրիվ մերկ:
-Ո՜ւխ,-ասաց:
Սուրոն վեր թռավ: Երևի վախեցավ, երևի ամաչեց, որ քեռուն մեկն ու մեկը մերկ կտեսնի: Ամեն դեպքում շուրջբոլորն էր նայում:
-Էն պռոստինը բեր,-Հուսիկն էր:
Սուրոն դժկամությամբ քայլեց դեպի տուն: Հուսիկը հենց վաննայի մեջ երկու ձեռքը վեր պարզեց, աչքերը փակեց, ժպտաց ու ասաց.
-Հա:
Պռոստինը սպիտակ էր: Հուսիկը դուրս եկավ վաննայից, ծածկվեց դրանով ու նմանվեց Պիղատոսին, կամ...Քրիստոսին:
-Ճիշտն ասա, որ լսեցիր՝ վախեցա՞ր, թե՞ ուրախացար,-Հուսիկը, պռոստինով փաթաթված նստեց բակի քարին ու վառեց սիգարետը:
-Եկա,-Սուրոն նստեց քեռու կողքին,-քեռ, մաման ասել ա...
-Լա՞վ ա մերդ:
-Հա-հա, սաղս լավ ենք, ուղղակի մաման ասել է, որ էս տունը...
-Էս տունը իմ հորն տունն ա, դրանից առաջ եղել ա նրա հոր տունը, հիմա իմ տունն ա, հետո...
-Այ էդ հետոն եմ էլի ասում, քեռ ջան:
-Ծխո՞ւմ ես,-Հուսիկը ժպտաց:
-Չէ:
-Տո բա որ չես ծխում, ի՞նչ գիտես ծուխն ինչ ա:
Լռեցին: Սուրոն գլուխը կախեց: Ամոթից չէ, անճարությունից:
-Մորդ կասես արխային լինի, ծովն ինձ սպանողը չի:
-Քեռ, բայց...
-Ինձ սպանողը ծովը չի,-ավելի վստահ ասաց Հուսիկը:
-Տենց էլ ասե՞մ,-Սուրոն ոտքի կանգնեց:
-Տենց էլ ապրեք,-Հուսիկը մնաց նստած:
Սուրոն էլ նստեց «Yamaha»-ն ու սուրաց: Կատուն մի ձուկ հաջողացրեց ու բերանն առած՝ վազեց մի կողմ:
...
Հուսիկի կնոջ մեծ լուսանկարը գորգի վրա էր կախած: Գորգն էլ՝ պատին: Նկարի դիմաց ծաղիկներ կային: Հուսիկը հենց նկարի դիմաց, սեղանի մոտ նստած հաց էր ուտում՝ խաշած կարտոֆիլ, ապխտած ձուկ, գլուխ սոխ: Օղի էլ կար՝ հա՛մ բաժակի մեջ, հա՛մ շշի: Ու Լուսնին փոխարինող լապտերը, որ Հուսիկը դրել էր հենց սեղանին: Ծով մտնելու շորերով Հուսիկը վերցրեց բաժակն ու ոտքի կանգնեց: Նայեց նկարին, հոգոց հանեց ու խմեց: Նստեց ու անմիջապես մի բաժակ էլ լցրեց: Մի սիգարետ վառեց: Երկար նայում էր լուսանկարին: Հետո սիգարետը դրեց մոխրամանի մեջ, բաժակը վերցրեց ու ոտքի կանգնեց.
-Դե որ տենց արեցիր, ես էլ որոշել եմ ապրել,-ասաց ու խմեց:
...
Արևը մոռացված էր, Լուսինը՝ կորած: Ոչ մի լույս չէր մատնում ծովի ու ցամաքի տեղը: Միայն ձայն էր լսվում՝ ծովի ու մարդկանց: Պարզ չէր ծովի ասածը, մարդիկ, սակայն, «Հուսի՜կ» էին գոռում: Անպատասխան: Հույսով, որ իրենցից մեկն իրենց չի լքի:
Ամենաերկար գիշերն էր դա: Հետո, երբ մեկն ասաց. «թող լույս լինի» և լույս եղավ, ափին երևացին տասներկու հաղթանդամ տղամարդիկ: Գլխիկոր, սեղանի շուրջը նստած: Լուռ, ինչպես թաղումների ժամանակ են լռում: Տասներեքերորդ աթոռն ազատ էր: Արևը որոշեց հենց այդ օրը պաչել խավարի ու մառախուղի մեջ թավալվող այդ ափը: Տղամարդկանցից մի քանիսը նույնիսկ ժպտացին, զգալով ջերմացնող շողերն իրենց հոգնած ու վաղուց չշոյված մարմիններին: Ու մեկը գոռաց.
-Ծովին նայե՜ք, ծովին նայե՜ք, ծովին նայե՜ք:
Մոտորանավակն արագ էր մոտենում: Արդեն ափի մոտ էր ու տասներկու հաղթանդամ տղամարդիկ ոտքի կանգնած ու բերանները բաց տեսան Հուսիկին՝ մոտորանավակի մեջ կանգնած ու մի կնոջ ձեռք բռնած: Չնայած՝ ոչ մեկը տասներկուսից վստահ չեղավ, որ իրենց տեսածը կին էր. իրենք ոչ իրենց տներում էին նման կին տեսել, ոչ երազում: Այնքան սիրուն էր: Մոտորանավակը չկանգնեց ափին: Մոտեցավ ու հանկարծ թեքվեց՝ նորից դեպի ծովը:
Տղամարդկանցից ոչ մեկը չգոռաց. «Հուսի՜կ», չփորձեց հետ կանչել, պահել, բաց չթողնել, հետևից կամ հետը գնալ: Կեղտոտ ձեռքերով ծովի ու երկնքի գործերին խառնվել:
Տենց էլ ապրեցին: Ասում են՝ երկար: Միայն երկար:
Հովիկ Աֆյան