Դեղին աթոռ, կանաչ աթոռ
Դեռ չէր մթնել, օրվա այն ժամն էր, երբ առողջ տղամարդիկ տանը չեն լինում, Աբո պապը մի կերպ մոտեցավ դեղին, մաշված աթոռին, նստեց, սև առյուծի գլխով ձեռնափայտը հենեց դատարկ ծաղկամանով սեղանին, աջ ձեռքը դողալով բարձրացրեց վերև՝ ասես մեկին բարևելու, կամ հրաժեշտ տալու, ու վերջին անգամ շունչ քաշեց:
«Սրտի կանգ»,-արձանագրեցին բժիշկները: «Երջանիկ մահ,-շշնջացին հարևան-բարեկամները,-Դե թող մենք էլ հասնենք 90 տարեկանին»: «Սիրտը չդիմացավ»,-վճռեցին բոլոր նրանք, ովքեր գիտեին, որ երբ հիսուն տարեկանում Աբոն կորցրեց կնոջն ու չգիտես որտեղից սկսվեց ձեռքերի ու ոտքերի դողը, էլ չէր ապրում: «Մենակ մի բանից եմ վախում»,-անցյալ ձմռանը, երբ ոչ ձյուն կար, ոչ էլ հաջորդ տարվա առատության հույս, ասել էր մեկ-մեկ իր սենյակ մտնող զավակներին,-Քառասուն տարի անցել ա, հիմա որ գնամ, կարող ա էլ չճանաչի ինձ»:
Թաղմանը միայն ընտանիքի անդամներն էին: Ոչ մեկը չէր լացում: Ինքը չէր սիրում, երբ տանը լացում էին: Միայն Աբոյի ավագ դուստրը՝ Արշալույսը, ծնկի եկավ հենց հողին, ձեռքերը պարզեց երկինք ու թաց աչքերով ասաց. «Իմ մերն էսօր սեղան է գցելու՝ մարդու համար»: Իմիջիայլոց Արշալույսն ամեն աշուն, երբ սկսվում էր Գրին քարտի խաղարկությունը, հուսառատ ծիծաղում էր, և ամեն գարուն, երբ հայտնի էին լինում՝ օվկիանոսի այն կողմ անցնելու իրավունք ստացած երջանիկների անունները, հուսահատ լացում էր: Հարազատները նրան համարում էին էմոցիոնալ մարդ ու հատկապես թաղումներին հանգստացնող դեղերն ու հանքային ջուրը պատրաստ էին պահում, որ մեծ հորքուրը հանկարծ չվատանա:
Հետո հավաքվեցին նոր տանն, ու քանի որ տաք եղանակ էր, պատուհանները բացեցին: Աբո պապի սպիտակեղենը հետն էին դրել, մահճակալն արդեն քանդել էին՝ հենել միջանցքի պատին, որ անտուն մնացած մարդկանց օգնող բազմաթիվ հիմնադրամներից գան, տանեն: Հատուկ հրավիրված մաքրուհին արդեն հասցրել էր պլպլացնել ծերունու սենյակի հատակը ու հին կաղնու փայտից պատրաստված ծանր պահարանի դարակներն ազատել էր այլևս անտեր մնացած հագուստից՝ որը ծանոթ խեղճերին տանելով, որը պարզապես աղբամանը նետելով, պատմության, ավելի ճիշտ՝ բակի: Հոգեհաց որոշեցին չտալ՝ հաշվի առնելով, որ Աբոյին ճանաչողները վաղուց մահացել էին, շատ մարդ չի գա: Խմորեղեն կերան, սուրճ խմեցին, հիշեցին, ծիծաղեցին, նոր-նոր չափահաս դարձած ծոռին՝ Աբոյին նույնիսկ ապտակեցին, երբ իմացան, որ արդեն սիրահարված է ու ծխում է: Ընդ որում՝ միշտ սովածի տպավորություն թողնող նիհար պատանուն չպարզաբանեցին, թե ապտակը կոնկրետ ո՞ր մեղքի համար է:
Հաջորդ օրը շենքի շքամուտքի լույսը, որ լուսավորում է մահացածների ճանապարհը՝ դեպի այն աշխարհ, ոչ թե ողջերի ճանապարհը՝ դեպի իրենց տուն, անջատեցին: «Համեստ մարդ էր, կարիք չկա»,-իրենք իրենց ասացին երեխաները, թոռները, ծոռները, այդ թվում՝ Աբոն, որ նոր-նոր գարուն մտնող կյանքի փորձով արդեն հասկացել էր՝ «Սերը սուտ ա»:
Աբոյի՝ մեծացրած նկարը, որտեղ պապը կապույտ աչքերով ժպտում էր և սպիտակ պիջակով էր, որն ամուսնու համար կինն էր առել՝ Սովետի տարիներին Ռումինիայից շոր-մոր բերող սպեկուլյանտից, մի ամիս մնաց տան դաշնամուրի վրա:
Երբ գարնանային այդ օր Արշալույսը ծիծաղում էր օվկիանոսը կտրող ինքնաթիռում՝ մի քանի ամսական թոռան առաջին՝ «տատա» բառից խանդավառված, իհարկե, ոչ թե Գրին քարտից ջերմացած սրտով, երբ նրա կրտսեր քույր Լուսինեն նույն այդ օրը, նույնիսկ ընթացքում լվացքի պարանից հավաքում էր ամուսնու վերնաշապիկները, որոնց վրայից նույնիսկ լվացքի փոշին չէր վերացնում օղու քրոնիկ հոտը, և լացում էր՝ ինքն էլ չհասկանալով, թե այդ արևոտ, թռիչքների համար բարենպաստ օրը ինչո՞ւ է լացը գալիս, և վերջապես, երբ նույն այդ արևի տակ Աբոյի միակ որդին՝ Արշակը, որ արդեն հոր պես ձեռնափայտ էր օգտագործում, ճիշտ է՝ ոչ առյուծի գլխով և անկին չապրում էր, նստեց դեղին, մաշված աթոռին, ձեռքը վեր պարզեց ու մեռավ, նրա թոռը՝ Աբոն, աշխարհի ամենակարմիր ծաղիկները շատ բնական պատճառով դողացող ձեռքերին՝ սրճարանում մոտեցավ սեղաններից մեկին, և երբ ուզում էր տոմատի սոուսով պաստա վայելող աղջկան ասել, որ ինքը քաղաքի մյուս ծայրից այստեղ է հասել, որովհետև սիրում է նրան, աղջիկը, հավանաբար նկատելով նրա հուզմունքն ու դողը, գուցե նաև հասկանալով դրանց պատճառը, շատ հանգիստ ասաց.
-Սոված եք երևում, նստեք, հյուրասիրում եմ:
Ու Աբոն նստեց սրճարանի կանաչ բազկաթոռին:
Հովիկ Աֆյան