Մեսրոպ Սարգսյան. «Ինչ նոտա որ հնարավոր էր գրել՝ արդեն գրված է»

Երաժիշտ, դաշնակահար Մեսրոպ Սարգսյանը վստահ է՝ իրական երաժշտությունը պետք է սրտից բխի և ականջին հաճելի լինի։ Ըստ նրա՝ երաժշտության առաջնային նպատակն էմոցիա փոխանցելն է, հետևաբար՝ գրելու, խոսելու, բառերի միջոցով ներկայացվելու կարիք չունի. պետք է ուղղակի լսել և զգալ այն։ Հենց այդպես էլ ստեղծել է իր առաջին  “In Dreams” ալբոմը։ (Ալբոմին ծանոթանալու համար սեղմե՛ք այստեղ 

Մեսրոպը երկար տարիներ ապրել և ստեղծագործել է ԱՄՆ-ում և միայն անցյալ տարի դասավանդելու նպատակով եկել է Հայաստան` հրավիրվել է «Թումո» ստեղծարար տեխնոլոգիական կենտրոն, ղեկավարել երաժշտության աշխատարանը։ Իր իսկ խոսքով սիրահարվել է Հայաստանին և ցանկություն է ունեցել երկար ժամանակ ապրել այստեղ։ Որպես անհատ ստեղծագործող համերգներ է ունեցել Միրզոյան գրադարանում, “RAMBALKOSHE”-ի  կազմակերպած փառատոներում, ինչպես նաև «Starmus» միջազգային փառատոնի շրջանակում, որպես դաշնակահար, մասնակցել է Տիգրան Համասյանի համերգին։

Մեսրոպի հետ զրուցել ենք իր անցած ուղու, դասական երաժշտությունը սիրելու և դրանից անվերջ ազդվելու, իր ստեղծագործական մոտեցումների, աշխատանքային սկզբունքների, ծրագրային երաժշտության անսահման հնարավորությունների և  Հայաստանը սիրելու մասին։

Մեսրոպ Սարգսյան -Իմ սիրտն իսկապես ցավում է, երբ թափված աղբ եմ տեսնում վանքերի ու եկեղեցիների մոտ։ Ուղեղիս մեջ չի տեղավորվում, թե ո՞նց․․․ Եթե մենք էդքան շատ ենք սիրում մեր երկիրը, եթե պաշտում ենք Աստծուն, ինչո՞ւ ենք կեղտոտում այդ վայրերը։

Էմմա Թորիկյան -Ինչպե՞ս եք Ձեզ զգում Հայաստանում։ 

Մ.Ս. -Այստեղ ինձ շատ ավելի լավ եմ զգում, ոնց որ տանը լինեմ։ Ճիշտ է՝ դժվար է ապրել, վատ բաներ էլ կան․․․ Դե, այնտեղ էլ շատ ավելի վատ բաներ կան, ուղղակի այստեղի վատը մերն է։ Չգիտեմ, ոնց ասեմ․․․ Ես էնտեղից հոգնել եմ։ Վերջերս 5-6 անգամ համարյա նույն երազն եմ տեսել․․․ Ես ԱՄՆ-ում եմ։ Միշտ ինչ-որ մեկը խաբելով տանում է Ամերիկա։ Արթնանում եմ ու մտածում՝ ո՞նց, ես Ամերիկայո՞ւմ եմ, ինչի՞ եմ եկել Ամերիկա, ո՞վ է ինձ բերել Ամերիկա։ Չեմ ուզում հետ գնալ, բայց գնալու եմ։ 

Է.Թ. -Ինչպե՞ս սկսեցիք երաժշտի Ձեր ուղին: Ո՞վ է ուղղորդել Ձեզ դեպի երաժշտությունը:

Մ.Ս -Սկզբում հայրս էր… Ես սկսել եմ դասական երաժշտությունից։ 19 տարեկանում գնացի Pasadena City College, սկսեցի ջազ նվագել։ Իսկ երկու տարի անց արդեն Northridge, CSUN:

Է.Թ -Ինչպե՞ս սկսվեց բարեկամությունը ջազի հետ։ Ո՞ր պահից որոշեցիք դասականը թողնել և սկսել ջազ ուսումնասիրել։

Մ.Ս -Ես դասականը չեմ թողել, մինչև հիմա էլ պարապում եմ, նվագում եմ Շոպեն, Ռախմանինով, Բեթհովեն, Բախ։ Վերջերս Շոպենի 1-ին բալլադն էի պարապում։ Ժամանակին չէի սիրում դասականը, որովհետև ստիպված էի պարապել: Հիմա շատ եմ սիրում, որովհետև որևէ պարտադրանք չկա։

Է.Թ -Ի՞նչ է լսում և սիրում Մեսրոպը։ Նշված կոմպոզիտորներից ո՞րն է ամենից նախընտրելին, և հատկապես ո՞ր ստեղծագործություններից եք ազդվել, ոգեշնչվել։

Մ.Ս -Բոլորից սիրելիները՝ Բեթհովեն և  Շոպեն։ Ամենից շատ սիրում եմ Բեթհովենի, հատկապես՝ նրա միջին շրջանի, գործերը։ Կարծում եմ, որ երաժշտությունը բաժանվում է տարբեր փուլերի՝ մինչև Բեթհովեն և նրանից հետո։ Լսողության խնդիր է ունեցել։ Արդեն 5-րդ սիմֆոնիան կամ Moonlight Sonata-ի ժամանակ համարյա չի լսել, ու ապշում եմ, թե ո՞նց է գրել միանգամայն խուլ վիճակում։ Էլ չասեմ՝ 32-րդ սոնատում մի փոքրիկ մաս ունի՝ մի քանի տակտ, որ ուղղակի ragtime է։ Շատ եմ հավանում Վագներին։ Շատերի կարծիքով՝ հենց նա է contemporary music-ի սկիզբը։ Ես կասեմ, որ դասականներից՝ Բեթհովեն, Վագներ, Շոպեն, ավելի շատ բան եմ վերցնում, քան այսօրվա իմ լսած երաժշտությունից։ Այսօր շատերին եմ սիրում, լսում ու հարգում, օրինակ Louis Cole, JPEGMAFIA, բայց իմ հիմքը դասականն է։

Իսկ իմ ամենամեծ inspiration-ներն են (ոգեշնչման աղբյուր) Համասյանն ու The Mars Volta-ն։ Ջազում «հայրը» Կիտ Ջարեթն է։ Ես նրան լսում եմ ու հասկանում, որ անմիջական, մաքուր երաժշտության հետ գործ ունեմ։ 

․․․ Վարդան Հովսեփյան, Բիլ Էվանս, Օսկար Փիթերսոն, Ահարոն Պարկս․ գրեթե բոլորին սիրում եմ և լսում։ Փորձում եմ ինձ չսահմանափակել։ Կարող եմ նույնիսկ մետալ սիրել և լսել։

Է.Թ. -Քանի որ սկսեցինք նախընտրելի կոմպոզիտորներից խոսել, կարո՞ղ եք ասել՝ հայ ժամանակակից կոմպոզիտորներից ո՞ւմ եք լսում կամ, առհասարակ, ծանո՞թ եք, թե՞ ոչ։ 

Մ.Ս. -Նկատի ունեք՝ Բաբաջանյա՞ն, Կոմիտա՞ս, թե՞ ներկան․․․ Ճիշտն ասած՝ հիմա ժամանակակից դասական աշխարհին չեմ հետևում բացարձակապես։ Չեմ կարող պատասխանել։

Է.Թ -Կարծում եք, որ դասականն անհետաքրքի՞ր է։ Ինչ-որ նոր ուղղություններ փնտրելու կարիք չունե՞նք։

Մ.Ս. -Կարծում եմ՝ եթե Բախը, Բեթհովենը մեր օրերում ապրեին, նրանք դասականով չէին զբաղվի․․․ Դասականն արդեն սահմանափակ է։ Ինչ նոտա որ հնարավոր էր գրել՝ արդեն գրված է։ Հիմա հնարավոր չէ արտահայտվել միայն նոտայով։ Հիմա արդեն գալիս է ձայնը, թեկուզ էլեկտրական գործիքները։ Երբ գործիքը դու ինքդ ես ստեղծում։ Օրինակ՝ հարվածային, որը դու ինքդ ես հավաքել․ ամենից պարզը՝ ինքդ ես ծափ տվել, վերցրել ես ու modulation ես անում, ինչից ծնվում է նոր sound։ Ինձ թվում է՝ սա է ապագան։

Է.Թ -«Spotify» ծրագրում կարդացի, որ ցանկություն եք ունեցել դաշնամուրը վաճառել, բայց Ձեր մայրիկը թույլ չի տվել։ Հետո, երբ բացահայտել եք «Ableton» ծրագիրը, Ձեր շուրջն ամեն բան փոփոխվել է։ Ուզում եմ մի երկու խոսքով պատմեք այդ շրջանի ապրումների մասին։ 

Մ.Ս. -Այսպես ասեմ․․․ Երբ հաճախում էի ջազ համալսարան, շատ ուժեղ դեպրեսիայի մեջ էի, որովհետև ինձ համարում էի ամենաթույլը։ Ես չէի զգում, որ միայն ջազ երաժիշտ եմ։ Կարծում էի, որ երաժշտության գագաթը ջազն է։ Եթե դու դասական կամ ջազ չես նվագում, ուրեմն բանի պետք չես, ուրեմն երաժիշտ չես։ Հիմա հասկանում եմ, որ շատերն են այդպես մտածում։ Բայց լսի՛ր, ջազը, դասականը հիմա մեռած են։ Բան չունեմ ասելու․ հիմա շատերն են նվագում, շատերն են լսում, բայց դա այսօրվա ժողովրդի երաժշտությունը չէ։ Այսօր ջազ աշխարհից դուրս ճանաչված երաժիշտներ չկան։ Ինչո՞ւ․ որովհետև ժողովրդի երաժիշտները չեն։ Օրինակ՝ Տիգրան Համասյանը․․․ ես նրան ջազ երաժիշտ չեմ համարում։ Ինձ համար ինքն ուղղակի Տիգրան Համասյանն է։ Ես հենց դա եմ գնահատում արտիստի մեջ․ երբ չես կարող մեկ բառով բացատրել նրա արվեստը։ Եթե դու կարող ես քո երաժշտությունը մեկ բառով բացատրել, ուրեմն՝ ես չգիտեմ, դա, հավանաբար, առանձնահատուկ ոչինչ չի ներկայացնում:

Է.Թ -Ի վերջո, «Ableton» ծրագիրն ի՞նչ տվեց Ձեզ։

Մ.Ս. -Ուղղակի վանդակից դուրս եկա։  

Է.Թ. -Իսկ նախքան այդ երբևէ փորձե՞լ եք ինչ-որ բան գրել, որպես կոմպոզիտոր ներկայացե՞լ եք։ 

Մ.Ս. - Համալսարանում մի խումբ ունեի, կոչվում էր Quintet Tarantino․․․ DownBeat Jazz magazine․ միջազգային մրցույթի ժամանակ իմ գործերով առաջին տեղն էինք գրավել։ 2016-ին ավարտեցի և չգիտեի ինչ եմ ուզում․ դաշնամուրս էի ուզում վաճառել, ուզում էի music-ի հետ կապված ոչինչ չունենալ։ «Ableton»-ը գտնելուց հետո հասկացա, որ ամեն բան կարող եմ անել։ 

Է.Թ. -Հիմա որևէ հստակ ժանրային ուղղվածություն ունե՞ք։  

Մ.Ս. -Ես երբեք չեմ մտածել, որ պետք է կոնկրետ ժանրի շրջանակներում ստեղծագործեմ։ Իմ կարծիքով՝ գործն անձ է, և ինքը պետք է ասի, թե ինչ է ուզում, ինչ sound է ուզում, ուր է ուզում գնալ, ուզում է լուծվե՞լ, թե՞ ոչ։ Ճիշտն ականջով գրելն է․․․ Չնայած չի կարելի ասել՝ ճիշտ է կամ սխալ է։ Ամեն մարդու համար տարբեր է։ 

Է.Թ. -Այսինքն՝ ստեղծագործելու Ձեր մոտեցումը, սկզբունքը ականջին հետևելն է։

Մ.Ս. -Այո։ Պահ է գալիս, որ չգիտեմ՝ ինչ գրեմ, և հենց այդ պահին օգնության է գալիս ականջը․․․ Ես երգում եմ, ակորդներ եմ փորձում, որպեսզի ականջով հասկանամ, թե ինչ է ինձ այդ պահին պետք։ 

Է.Թ. -Իսկ ականջին հետևելուց բացի՝ երաժշտական ձևին կարևորություն տալի՞ս եք։  

Մ.Ս. - Չէ, ամեն դեպքում կառուցվածք կա։ “In Dreams”-ի գործերի մեծ մասը ստեղծվել է դաշնամուրի վրա իմպրովիզացիա անելիս։

Է.Թ. -Ինչպե՞ս ներկայացնենք Մեսրոպին․ որպես կոմպոզիտո՞ր, որպես արտի՞ստ, թե՞ որպես ջազ երաժիշտ։

Մ.Ս. -Ինձ համար միևնույն է, թե ինչ կգրեն և ոնց կներկայացնեն։ Կարող եք գրել՝ ջազ։ Ուղղակի, հնարավոր է, մարդիկ ինձնից ջազ սպասեն։ Ես ջազ չեմ նվագում․․․ Բարդ է այս թեմայով խոսելը։ Կարծում եմ՝ անիմաստ է ժանր կամ լեյբլ դնել մարդու վրա։ Ուղղակի լսել է պետք։ Մենք երաժշտության մեջ ենք, և ես կարծում եմ, որ բառերով ոչինչ չենք կարող ստանալ։ Երաժշտության իմաստն էլ հենց այն է, որ առանց բառերի էմոցիա փոխանցենք։ Ինձ համար կարևորը միայն լսելն է։ 

Է.Թ. -Վերջաբանի փոխարեն․․․

Մ.Ս. -Իմ ընկերներին միշտ ասում եմ՝ ես մակարդակով ավելի ցածր եմ, քան դուք։ «Դուք» ասելով նկատի ունեմ էստեղ ապրող մարդկանց։ Իմ տպավորությունն այն է, որ Հայաստանում շատ արագ են մեծանում և լուրջ խնդիրների միջով են անցում։ Մենք էնտեղ պրոբլեմներ չունենք, մենք ենք ստեղծում պրոբլեմը․․․

Ամենից պարզը, որ ասեմ․․․ Դուք ձմեռ եք տեսնում։ 


հարցազրույցը՝ Էմմա Թորիկյանի

 

 

 

 

 

 

 

 

... ...