Ժան-Լուի Տրենտինյան՝ ծափահարությունների մասնագիտության Վարպետը
91 տարեկանում կյանքից հեռացավ ֆրանսիական կինոյի լեգենդ Ժան-Լուի Տրենտինյանը: Ռոժե Վադիմի «Եվ Աստված ստեղծեց կնոջը», «Վտանգավոր կապեր», Բեռնարդո Բերտոլուչիի «Կոնֆորմիստը», Կլոդ Լելուշի «Տղամարդը և կինը», Կոստա Գավրասի «Զեթ», Քշիշտոֆ Կիշլովսկու «Երեք գույն.Կարմիր», Միխայել Հանեկեի «Սեր» և այլ ֆիլմերում Տրենտինյանը ստեղծեց իր անմոռանալի կերպարների շարքը, որը նրան դասում է եվրոպական կինոյի մեծ արտիստների շարքին:
Չորս տարի առաջ, 2018 թվականին աշխարհահռչակ դերասանը բացառիկ հարցազրույց է տվել լրագրող և հաղորդավար Լորան Դելաուսին, որը հեռարձակվել է France-2 ֆրանսիական հեռուստաալիքով: Դերասանի մահվան կապակցությամբ «Téléstar»-ը վերստին ներկայացրել է այն:
«ArtCollage»-ի ընթերցողներին ենք ներկայացնում այդ զրույցից մի քանի հատվածներ, որոնք լիովին բացահայտում են վերջին տարիներին արտիստի հոգեվիճակը: Զրույցը տեղի է ունեցել հենց բեմում, «Trintignant-Mille-Piazzolla» ներկայացումից անմիջապես հետո, որում Ժան-Լուի Տրենտինյանն ասմունքում է Աստոր Պիացոլայի երաժշտության ներքո:
Լորան Դելաուս -Բարև Ձեզ, շնորհակալ եմ, որ ընդունեցիք մեզ Լիոնի «Սելեստեն» թատրոնի բեմում: Նման ելույթներից առաջ դեռևս բեմական վախ զգո՞ւմ եք:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Այո, նույնիսկ ներկայացման ընթացքում:
Լորան Դելաուս -Ինչի՞ց եք վախենում:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Չգիտեմ, վախենում եմ, որ այլևս տեքստի բառերը չեմ հիշի, ամեն ինչից երկյուղում եմ: Ալեն Լեպրեստը մի երգ ունի, որում ասում է. «Ես ամեն ինչից վախենում եմ»:
Լորան Դելաուս -Մի՞շտ եք ունեցել զգացումը, որ ամենից առավել երջանիկ եք հենց բեմի վրա:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Այո՛: Թատրոնում վարձատրությունն ավելի քիչ է, քան կինոյում կամ հեռուստատեսությունում, բայց թատրոնում մենք հաստատ երջանիկ ենք:
Լորան Դելաուս -Հենց այդ պատճառո՞վ է, որ այսօր դեռ այստեղ եք: Հիմա, Դուք դեռ դրա կարիքն ունե՞ք, դա կենսական պահա՞նջ է:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Այո, կյանքիս ամենաերջանիկ պահերն են, երբ ես բեմում եմ, ներկայացման մեջ և նույնքան էլ՝ երբ քնած եմ: Երբ քնած եմ, ոչնչի մասին չեմ մտածում, քնած ժամանակ լրիվ մոռանում եմ, որ ծեր եմ ու կույր՝ մինչդեռ երբ արթնանում եմ, սկսում եմ քայլել և գիտակցում եմ, որ նորմալ մարդ չեմ, այդժամ հասկանում եմ, որ դժբախտ եմ:
Լորան Դելաուս -Ինչո՞ւ եք հատկապես այս տեքստերն ընտրել: Ինչպե՞ս է կատարվում դրանց ընտրությունը:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Ընտրված տեքստերի միջև հոգևոր կապ կա: Լայնորեն ներառում եմ Պրևերի, Դեսնոսի, Բորիս Վիանի, Ապոլիների երկերը: Շատ եմ սիրում այս մարդկանց:
Լորան Դելաուս -Այս տեքստերը Ձեզ մի՞շտ են ուղեկցել:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Երկար ժամանակ: Հատկապես Ժակ Պրևերը: Սկզբում ես նրան փոքր-ինչ արհամարհում էի՝ ինքս ինձ ասելով, թե նա չնչին պոետ է: Բայց դա ճիշտ չէ՝ նա մեծ պոետ է:
Լորան Դելաուս -Վերջիվերջո, բառերը, տեքստերը նաև հոգեվերլուծության տեսանկյունից են Ձեզ ծառայում: Դրանք Ձեզ բուժե՞լ են:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Դրանք ոչ թէ ապաքինել են, այլ՝ սնուցել:
Լորան Դելաուս -Ես պատկերացնում եմ, երբ Դուք բեմից կարդում եք Մարիին նվիրված տեքստը, մինչև իսկ այժմ այն արձագանք է գտնում մեր՝ դահլիճում նստածներիս սրտերում, որովհետև մենք անգամ մտածում ենք մեր սեփական կյանքերի մասին. թե ի՞նչ կլիներ, եթե դա պատահած լիներ մեզ հետ: Այսպիսով, այսքան տարիներ անց մենք տեսնում ենք Ձեզ այս հոգեվիճակում:
(2003 թվականին Վիլնյուսի հյուրանոցում Ժան-Լուի Տրենտինյանի դուստրը՝ դերասանուհի Մարի Տրենտինյանը, որը 4 երեխայի մայր էր, ծագած վեճի ընթացքում սպանվել էր իր ընկերոջ՝ «Noir Désir» («Սև ցանկություն») ռոք խմբի երաժիշտ Բերտրան Կանտարի կողմից դաժան ծեծի ենթարկվելով: Մարին բազմաթիվ հարվածներ էր ստացել գլխին և դեմքին, ինչից հետո նա կոմայի մեջ էր ընկել և երեք օր անց մահացել: Չնայած երեք վիրահատություններին բժիշկներին չհաջողվեց փրկել նրա կյանքը:)
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Դա տեղի էր ունեցել 15 տարի առաջ, տարօրինակ է, ես չէի կարծում, որ այսքան երկար ժամանակ է անցել: Դեպքը պատահել է 2003-ին, սակայն այն ինձ տապալեց, այն ինձ լիովին կործանեց, դրանից հետո ինձ չի հաջողվում ուշքի գալ: Ի վերջո, մենք միաժամանակ մեր երջանիկ պահերի և ծանր հոգեվիճակների միասնությունն ենք:
Լորան Դելաուս -Դուք երկար ժամանակ լուռ էիք ու ինքնամփոփ, և այդ լռության ու հայեցողության մեջ սուզվելն է, որ Ձեզ թույլ տվեցին վեր կենալ այս բազկաթոռից:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Ես այնքան էլ չեմ վերականգնվել, որովհետև 15 տարի է, ինչ ես ինձ ավելի ու ավելի վատ եմ զգում: Երբեմն հայտնվում են մարդիկ, որոնք ինձ ասում են. «Դուք պետք է կինոյով զբաղվեք, դա կօգնի Ձեզ»: Իմիջիայլոց, դա ճիշտ է, աշխատելը, որևէ բանով զբաղվելն օգնում է ինձ:
Լորան Դելաուս -Երբ Ձեզ հարցնում են, թե ո՞ր դերասանն է Ձեզ վրա ազդեցություն թողել, Դուք անմիջապես տալիս եք Ժերար Դեպարդիեի անունը: Ի՞նչ կա նրա մեջ:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Նա հիանալի է: Նա մի մարդ է, որն ինքնուրույն է սովորել ամեն ինչ: Նա մեկ տարի չի խոսել: Նա հոյակապ տղա է: Ճիշտ է, երբեմն նա կարող է ծաղրել, հիմարություններ ասել, ի վերջո, մեզանից ո՞վ չի հիմարություններ ասում:
Լորան Դելաուս -Նրան էլ է դուր գալիս այսպիսի տեքստեր մատուցելու, ընթերցելու գաղափարը: Ես կցանկանաի, որ մի լավ օր դուք միավորվեիք բեմի վրա: Դա հոյակապ հանդիպում կլիներ:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Այո, սակայն ես կարծում եմ, որ նա արդեն այս ամենի միջով անցել է, անկեղծորեն, սա անցած փուլ է, բայց ես կարծում եմ, որ նա հիանալի մարդ է, հիանալի դերասան՝ աշխարհի ամենալավ դերասանը:
Լորան Դելաուս -Ինձ հետաքրքիր է իմանալ, թե արդյո՞ք Ձեր կարգի մարդն այսօր վերապրում է իր մանկության պահերը, թե՞ դրանք մնացել են անցյալում:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Ոչ, ես կարծում եմ, որ դա շատ կարևոր շրջան է, և իրավացի էր Պանյոլը, երբ ասում էր, որ երիտասարդ տարիքում միգուցե մենք ավելի զգայուն ենք, քան ծերության ժամանակ:
Լորան Դելաուս -Ի՞նչ եք հիշում այդ մանկությունից:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Երբ ես շատ փոքր էի, առանձնապես ուրախ չէի, դեռ երեխա լինելով, շատ էի մտածում ինքնասպան լինելու մասին:
Լորան Դելաուս -Առանց հստա՞կ պատճառի:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Այո, ես երբեք լավատեսության սիրելին չեմ եղել՝ երբեք լավատես չեմ եղել: Այսպես, երբ ես վերհիշում եմ կյանքիս այդ շրջանը, ես այն վերատեսնում եմ մեծ քնքշությամբ, որովհետև ժամանակ չեմ ունեցել, որպեսզի սեր խոստովանեմ այն բազմաթիվ մարդկանց, որոնց սիրել եմ:
Լորան Դելաուս -Դուք դժգո՞հ եք, թե՞ Ձեզ դուր է գալիս, երբ այսօր էլ դեռ խոսում են Տրենտինյանի գաղտնիքի, առեղծվածի մասին:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Այո՝ մի քիչ: Պատճառն այն է, որ կինոյով եմ զբաղվում: Ես ինքնին այդքան էլ հետաքրքիր չեմ: Առավել մեծ հետաքրքրություն կարող եմ ներկայացնել, երբ հանդես եմ գալիս ներկայացումով, երբ մարդկանց ծիծաղեցնում եմ, երբ հուզմունք եմ առաջացնում, այլ կերպ իմ մասին խոսելն այդքան էլ հետաքրքիր չէ:
Լորան Դելաուս -87 տարեկանում գաղտնիք ներկայացնելն էլ է հաջողություն համարվում, հետևաբար սա մի թեթև առեղծված է: Ձեզ բախտ է վիճակվել սիրված լինել հանդիսատեսի կողմից, որը գալիս էր Ձեզ տեսնելու, Ձեզ լսելու, Ձեզ ունկնդրելու համար: Այս մասնագիտության բանալիներից մեկը նաև սա է՝ սեր ստանալը:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Նաև դա է պատճառը, որ թատրոնն ավելի հաճելի է, քան կինոն, որովհետև կինոյում ֆիլմի տեսարանները դիտող միլիոնանոց հանդիսատես գոյություն ունի, բայց միևնույն է, մեր դիմաց ունենք սառը նկարահանման խցիկ, ու ես այդքան երևակայություն չունեմ, որպեսզի նկարահանվելու ընթացքում պատկերացնեմ, թե ինչպիսին է այս միլիոնանոց հանդիսատեսի կյանքը: Մինչդեռ թատրոնում հանդիսատեսը շատ ավելի սակավաթիվ է, բայց մենք զգում ենք, երբ նա շնչում է մեզ հետ միասին, դա երջանկություն է, ես պաշտում եմ դա, կցանկանայի միշտ ծիծաղեցնել:
Լորան Դելաուս -Այսպիսով, Դուք հենց դրա համա՞ր եք շարունակում մնալ բեմի վրա, որպեսզի մի քիչ ստանա՞ք այդ ամենը:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Այո:
Լորան Դելաուս -Ձեզ հետ զրուցելը հաճելի էր: Իսկապես հաճելի է Ձեզ դիտել, լսել, վերստին տեսնել բեմի վրա այս երաժիշտների հետ: Սա մոգական պահ է: Շնորհակալ եմ մեզ հյուրընկալելու համար:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Ձեզ եմ շնորհակալ:
Լորան Դելաուս -Ի՞նչ կմաղթեիք գալիք ամիսների, տարիների համար:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Կցանկանայի դեռ երկար խաղալ, ոչ թե շատ խաղալ, այլ երկար ժամանակ: Այո, շատ կցանկանայի դեռ մի քանի տարի ելույթ ունենալ, բայց կարծում եմ, որ դա ինձ չի հաջողվի, քանի որ ես կույր եմ, դժվարությամբ եմ տեղաշարժվում, սա արդեն իսկ թեթևակի բարդություն է առաջացնում: Այո, դա է իմ ցանկությունը, որովհետև դա իսկապես հոյակապ բան է, մեծ երջանկություն է: Այո:
Բայց զվարճալի է, որովհետև մի բեմադրող ռեժիսոր ընկեր ունեմ, և երբ մի օր այցելեցի նրան, նրանց տանը հանդիպեցի 7-8 տարեկան մի աղջնակի, որին ես մի հիմար հարց տվեցի, այն հիմար հարցերից, որոնք հաճախ տալիս են երեխաներին. «Ի՞նչ կուզես դառնալ, երբ մեծանաս»: Այդ պահին նա պատասխանեց ինձ. «Ես ուզում եմ ծափահարությունների մասնագիտությամբ զբաղվել»:
Լորան Դելաուս -Ծափահարությունների մասնագիտությունն արտակարգ մասնագիտություն է:
Ժան-Լուի Տրենտինյան -Այո:
Լորան Դելաուս -Շնորհակալություն այս ծափահարությունների մասնագիտության և մնացած բոլոր բաների համար: Մինչև նոր հանդիպում:
Թարգմանությունը ֆրանսերենից՝ Նունե Գալստյանի