Գասպար Ուլյել. «Կինոն հնարավոր ռեալիստորեն ստելն է»

Հունվարի 19-ին ֆրանսիացի սիրված դերասան Գասպար Ուլյելի ողբերգական մահվան լուրը կայծակնային արագությամբ տարածվեց աշխարհի տարբեր լրատվամիջոցներով: «Սեզարի» կրկնակի դափնեկիր, «Chanel»-ի գովազդային դեմք Գասպար Ուլյելը մահացավ դահուկներ վարելու ընթացքում տեղի ունեցած դժբախտ պատահարի հետևանքով: Ուլյելը 37 տարեկան էր: «ArtCollage»-ի ընթերցողներին ենք  ներկայացնում 2018 թվականին՝ «Աշխարհի ծայրին» ֆիլմի նորամուտի առիթով «Konbini» տեղեկատվական գործակալությանը տված նրա հարցազրույցը:

 

Լրագրող -Առաջին հարցը, որ պետք է տամ, շատ հասարակ է. ո՞րն է առաջին ֆիլմը, որը մանկության օրերին կարևոր հետք է թողել քեզ վրա: 

Գասպար Ուլյել -Դրա հետ կապված մի փոքրիկ պատմություն կա: Մայրս ինձ պատմում էր, որ մի ժամանակ հեռուստացույցով հեռարձակում էին Տրյուֆոյի «Ժյուլը և Ջիմը», և նրան չէր հաջողվում ինձ պառկեցնել քնելու: Պետք է որ 5-6 տարեկան լինեի: Ես ամբողջովին կլանված էի ֆիլմով մի պարզ պատճառով. հավանաբար սիրահարված էի Ժաննա Մորոյին: 

Լրագրող -Մի բան ևս կա, որը նշվում է քո կենսագրականներում. երբ դու 6 տարեկան էիր, ճանապարհին քեզ հանդիպեց մի շուն: Իրականում հիշո՞ւմ ես այդ օրը. (նկատի ունի դերասանի ձախ այտի սպին, որն առաջացել է շան հարձակման պատճառով):

Գասպար Ուլյել -Իրականում ես շատ դժբախտ պատահարներ չեմ ունեցել, աչքով չտամ: Հիշում եմ այդ դեպքը, պատկերները դեռ բավական հստակ են. ծառի ստորոտում փռված շունը, այն պահը, երբ այտիս վերքի վրա կար էին դնում:

Լրագրող -Բացի դրանից, դա քո դեմքին գեղեցիկ սպի է թողել:

Գասպար Ոլյել -Ահա, մի գեղեցիկ պատռվածք, որը փոսիկի է վերափոխվել: Պարտադիր չէ, որ ես դա դիտարկեմ որպես առավելություն, կամ թերություն՝ երկուսի մեջտեղում է: Գիտեմ, որ կան ռեժիսորներ, որոնք օգտագործել են դա, և, ի դեպ, շատ վաղ շրջանում: Հիշում եմ Ժան-Պիեռ Ժոնեի «Երկար նշանդրեք» ֆիլմը:

Լրագրող -Երբ փոքր էիր, ամաչկոտ էիր, դասարանում քեզ մյուս աշակերտներից մի քիչ հեռու էիր պահում: Ի՞նչ մտքեր, ի՞նչ հատուկ երազանքներ ունեիր:

Գասպար Ուլյել -Այո, ես իմ ներաշխարհն ունեի, ինչպես և բոլորն այդ տարիքում: Սակայն այդ խանգարող ամոթխածությունը կրկնապատկվում է, երբ ընտանիքի միակ զավակն ես: Այդ առումով կինոն իրոք ինձ շատ է օգնել:

Լրագրող -Բայց այն ժամանակ դու չէիր երազում դերասան դառնալ:

Գասպար Ուլյել -Ամենևին, ո՛չ: Երբեք չեմ երազել դերասան դառնալու մասին: Իմ պարագայում լրիվ պատահական ստացվեց՝ գործակալուհու հետ հանդիպման հետևանքով, ու հավելեմ, որ 11-12 տարեկան էի: Իսկ հետո ինձ հրավիրեցին հեռուստաֆիլմերում խաղալու: Նկարահանվում էի դպրոցական արձակուրդների ժամանակ, մինչև որ Միշել Բլանի ֆիլմում դեր ստացա:

Լրագրող -Այն փաստը, որ չես երազել դերասան դառնալ և որ երբեք չես ուզել կինոյով զբաղվել, իրո՞ք պատճառ հանդիսացավ, որ նկարահանման խցիկը քեզ երբեք չտպավորեց, չզարմացրեց:

Գասպար Ուլյել -Տարօրինակ է, խցիկի դիմաց չկար ամաչկոտություն, չկար երկչոտություն: Երբ մտածում եմ այդ մասին, իսկապես, զարմանալի է:

Լրագրող -Միգուցե դու ինքդ քեզ ասում էիր, որ այդ շրջանը շուտով կանցնի, որ դերասան լինելը հոբբիի պես մի բան է:

Գասպար Ուլյել -Այո, այդ պահին ես հաստատ չէի պատկերացնում, որ դրա վրա պարտադիր կարիերա կկառուցեմ: Եվ հետո ինձ դուր եկավ խմբային աշխատանքի մեջ ներգրավվելը, խմբի հետ աշխատելը, ի տարբերություն իմ նախորդ մտքին, երբ ասացի, որ տան միակ երեխան էի ու երբեմն բավականին միայնակ էի: Կա մի տարր, որը շատ կարևոր եմ համարում նկարահանման դեպքում՝ դա մարդկային փորձն է:

Լրագրող -Այն պահին, երբ ինքդ քեզ ասացիր, որ ուզում ես դերասան դառնալ և դրանով զբաղվել ամբողջ կյանքի ընթացքում, դու զգացի՞ր, որ ճնշման ես ենթարկվում:

Գասպար Ուլյել -Չգիտեմ, թե իրականում նման բան ինձ խոստովանել եմ, թե՝ ոչ, բայց այդտեղից ծնվեց կինոյով զբաղվելու իմ կիրքը՝ սկզբում որպես հանդիսատես, հետո, մի օր միանգամայն տրամաբանական ձևով եկավ այն միտքը, որ պետք է ֆիլմեր նկարահանեմ որպես ռեժիսոր:

Լրագրող -«Համբուրեք ում ուզում եք», «Մոլորվածները» ֆիլմերի շրջանը բարենպաստ էր քեզ համար:

Գասպար Ուլյե լ-Դա նույնիսկ չլսված բան էր. ակներև է, որ իրար հաջորդեցին հանդիպումներ, ֆիլմեր: Համարյա թե առկա էր այն թեթևությունը, որը շեղում էր ճիշտ ըմբռնումից: Մինչդեռ դա բավականին կործանարար էր, որովհետև դրա հետևանքով ես ընտելացա այդ աշխուժությանը, այդ հարմարավետությանը, համոզելով ինքս ինձ, որ հաջողությունը գալիս է դեպի ինձ, իսկ դա նպաստում է ծուլությանը: Բարեբախտաբար, հետո եկավ մի պահ, երբ ավելի պակաս բարենպաստ շրջան սկսվեց ինձ համար:

Լրագրող -Դու կարծում ես, որ «Հաննիբալը» նպաստավոր ժամանակամիջոցի գագաթնակե՞տն էր: Երբ դու փոքր-ինչ «ամպերում սավառնում» էիր, քեզ առաջարկում են Հաննիբալ Լեկտերի այս կերպարը՝ մի կերպար, որը մարմնավորել է Էնթոնի Հոփքինսը:

Գասպար Ուլյել -Այնուամենայնիվ, ես քաջ գիտակցում էի, թե որքան է այդ պահը փխրուն և, հատկապես, որքան խոցելի է այդ նախագիծը՝ ես շատ լավ գիտեի, որ, թերևս, իմ կողմից փոքր-ինչ ինքնավստահ կլիներ նմանատիպ դեր ստանձնելը:

Լրագրող -Դրա հետ մեկտեղ, դու սցենարի հարցում կասկածներ ունեիր:

Գասպար Ուլյել -Պարզ ասեմ՝ սցենարն ինձ դուր չեկավ: Միաժամանակ, հրաժարվելը բավականին դժվար էր՝ այդպիսի դեր, անգլերեն խաղալու առաջին փորձի հնարավորություն:

Լրագրող -Ինչպե՞ս էիր կարգավորում գործերդ Փարիզից Լոս Անջելես գնալ-գալու, հանդիպումներ կազմակերպելու ժամանակ, քանի որ Փարիզի, Ֆրանսիայի համեմատությամբ դա բոլորովին այլ բան է:

Գասպար Ուլյել -Միացյալ Նահանգները բոլորովին այլ աշխարհ է, այլ սովորություններ ես ձեռք բերում: Ամեն դեպքում, Ֆրանսիայում ինձ այլ մասշտաբի դերեր էին տալիս, քան այն, ինչ ինձ առաջարկում էին Միացյալ Նահանգներում:

Լրագրող -Որո՞նք էին քեզ առաջարկած ամենավատ դերերը:

Գասպար Ուլյել -Ծառայություն մատուցող ֆրանսիացու, կամ շլացուցիչ գեղեցկատեսի դեր, չգիտեմ… Բաներ, որ ինձ համար ոչ մի հետաքրքրություն չեն ներկայացնում: Նրանց մեջ նույնիսկ չկար մեկը, որ հասկանար, թե ինչու եմ ես հրաժարվում որոշ նախագծերից:

Լրագրող -Այնտեղ նաև գործում է շատ բանական մի համակարգ՝ դա արդյունաբեություն է:  

Գասպար Ուլյել -Այո, այնտեղ նվերներ չեն մատուցում: Դա դաժան է: Դա Ամիրիկան է: Մյուս կողմից այն զգացողությունն է, որ ամեն ինչ հնարավոր է: Մի բան, որ իրականում չես հանդիպի Ֆրանսիայում: Ամեն դեպքում, այս մասնագիտության մեջ կանոններ չկան: Դերասանի կարիերայի առաջընթացն ապահովում է իրար հաջորդող պատահականությունների, հանդիպումների շարանը:

Լրագրող -Այս դերը նշանակալի՞ց էր քեզ համար (նկատի ունի Իվ Սեն Լորանի դերը)։

Գասպար Ուլյել -Անշուշտ, նաև որովհետև այն եկավ ճիշտ ժամանակին, և ես ինձ հաշիվ եմ տալիս, որ պետք էր, որ ես հետ վերադառնայի ուժեղ նախագծով, և հատկապես մի նախագծով, որն իսկապես իմաստալից է ու իմ ասելիքին համահունչ:

Լրագրող -Մենք խոսում ենք «Աշխարհի ծայրին» ֆիլմի մասին: Հիմա, երբ վերադառնում ես նկարահանումներից, դատարկության զգացում չե՞ս ապրում:

Գասպար Ուլյել -Իհարկե, լինում են կարճատև դատարկության և ընկճվածության պահեր, ինչը բնորոշ է հզոր, կամ ինտենսիվ կյանքի ցանկացած փորձին: Կյանքն  այդպիսին է. երբ ինչ-որ ուժգին բան է տեղի ունենում, դրան հետևում է հոգնածությունը, դատարկված լինելու այդ զգացումը:

Լրագրող -Ինչպե՞ս ես վերականգնվում, նոր ուժերով վերսկսում աշխատանքը: Գիտեմ, որ դու շատ ես սիրում լուսանկարչությունը:

Գասպար Ուլյել -Գործնականում փրկություն կլինի մի քանի նախագծեր ունենալը, որպեսզի կարողանաս մեկ այլ գործի անցնել:

Լրագրող -Դու դժվար ժամանակներ ես ունեցել կինոքննադատների կամ հանդիսատեսի մոտ հաջողության արժանանալու առումով: Նկատի ունեմ «Աղքատի վրեժը» ֆիլմը, քեզ դրա մասին ասել են: (Ֆիլմը լուրջ քննադատության է ենթարկվել): Արդյո՞ք եղել է մի պահ, երբ ամեն ինչ թողնելու, կինոյով չզբաղվելու ցանկություն ես ունեցել:

Գասպար Ուլյել -Այո, մտածում եմ, որ դա պատահում է մեզնից յուրաքանչյուրի հետ՝ անկախ մասնագիտությունից. մեկ այլ վայր գնալու, ամեն ինչ լքելու այս ցանկությունը: Բայց ես փորձում եմ մտորել մյուս տեսանկյունից. Եթե ես իրոք թողնեմ կինոն, իրականում կկարոտե՞մ այն: Ամեն դեպքում, կարծում եմ՝ այո:

Լրագրող -Ի՞նչը կկարոտես հատկապես:

Գասպար Ուլյել -Նկարահանվելու փորձը: Այնուամենայնիվ, դա լարվածության յուրահատուկ ձև է:

Լրագրող -Նկարահանումներից առաջ երբեք ոչ մի տեսակի վախ չե՞ս ունեցել:

Գասպար Ուլյել -Ընդհակառակը, իհարկե, ունեցել եմ:

Լրագրող -Արդյո՞ք «Աշխարհի ծայրին» ֆիլմի դեպքում այդ փաստն ավելի կարևոր նշանակություն ուներ, քանի որ այստեղ չկային լսումներ, փորձեր: Իրականում, դու պետք է միանգամից մարմնավորեիր քո կերպարին, անմիջապես նկարահանման ընթացքում:

Գասպար Ուլյել -Այո, դա Գիյոմի աշխատելաոճն է, և նա սիրում է օգտվել դրանից:    (խոսքը ֆիլմի ռեժիսոր Գիյոմ Նիկլուի մասին է) Բանն այն է, որ նա ուզում է մեզ գցել անընդմեջ տևող անհարմարավետության մեջ, ուզում է, որ մեզ միշտ հետապնդի անհայտին բախվելու գաղափարը: Նա ինձ ասում է. «Չգիտեմ, կտեսնենք»: Սկսած այն պահից, երբ ընդունում ենք այդ խաղի կանոնները, ամբողջությամբ տրվում ենք դրանց: Սա բավական հաճելի փորձ է, որովհետև միանգամից հասնում ես ազատության խելահեղ մակարդակի:

Լրագրող -Եթե արտաբերեմ «Աշխարհի ծայրին», «նկարահանումներ» բառերը, ապա քո մտքում ծագած առաջին պատկերը ո՞րը կլինի:

Գասպար Ուլյել -Մի քիչ հիմար պատասխան կտամ, բայց դա կլինի ջունգլիները: Դա բնության այս ամենագո ներկայությունն է, այս խիտ մառախուղն ու ճնշող խոնավությունը: Մոտավորապես երեք շաբաթ անընդմեջ գտնվում էինք մառախլապատ վայրում, անգամ մեկ րոպե արև չենք տեսել: Դա արդեն չափազանց է:

Լրագրող -Այս ֆիլմում Ժերար Դեպարդիեի կերպարը ասում է քո կերպարին. «Ձեր տարիքում կյանքի կողքով անցնելը հիմարություն կլիներ»: Դրա մասին արդեն հարցրե՞լ ես ինքդ քեզ: Հարցազրույցի սկզբում ասացիր, որ դու չես ընտրել դերասան դառնալու ուղին, որ դա քո մանկության, պատանեկության տարիների երազանքը չի եղել: Քո պատկերացմամբ ուրիշ ինչո՞վ կարող էիր զբաղվել:

Գասպար Ուլյել -Կարծում եմ, որ եթե ակնհայտ պատասխան լիներ «Ուրիշ ինչո՞վ» հարցին, ես պարզապես հենց այդ գործով էլ կզբաղվեի: Ուստի բանն այն է, որ դրան այլընտրանք չկար, ակնհայտ արտահայտված այլ ընտրություն չկար: Բացի այդ, ես ստիպված էի այդպես ապրել իմ կյանքը, որովհետև դա ինձ հետ պատահեց, երբ շատ ջահել էի: Հետո, այո՛, անխուսափելիորեն ելնելով այդ փաստից, կյանքիս շատ ու շատ պահերին, ինքս ինձ հարց եմ տալիս. «Բայց ինչո՞ւ », քանի որ ես այն, իրոք, չեմ ընտրել… Վերջին հաշվով, անգիտակցաբար, ես այն ընտրեցի թե՝ ոչ:

Մենք ընդամենը ստիպում ենք ստել: Կարծում եմ, որ կինոն հնարավոր ռեալիստորեն ստելն է:

 

Ֆրանսերենից թարգմանեց՝ Նունե Գալստյանը