Դու նման ես Սկու-ի
Տարիներ առաջ դաժան ամուսնություն ունեցա։ Չէինք դադարում կռվել։ Ամբողջ գիշեր կռվում էինք։ Այնքան բարձր էինք կռվում, որ հարևաններն սկսեցին բողոքել։ Մենք իրեր էինք նետում միմյանց վրա ու տհաճ բառերով դիմում միմյանց։
Իհարկե, միայնակ ժամանակներ էին։ Ամոթն անտանելի էր, սև ու շարունակական։ Անվերջ մտածում էինք՝ ինչպես դադարեցնեք այդ ամենն ու մարդավարի ապրենք։ Բայց ինչ էլ որ նախաձեռնում էինք, կռվով էր ավարտվում։
Մենք երեխայի նման բղավում էինք, իրար վրա իրեր էինք շպրտում կեղտոտ խոհանոցում, հա, իսկ խոհանոցն այդպես էլ չէր մաքրվում․ երբ այդքան շատ եք կռվում, որևէ բան մաքրելու ժամանակ չի մնում։ Ամեն բան կյանքի նման կեղտոտ է մնում։
Կռիվներից մեկի վերջում, երբ երկուսս էլ սպառված էինք ու դեռ հնչում էր՝ գրողի ծոցը գնա, դատարկ, հիմար․․․ հանկարծ հասկացա՝ ինչ աբսուրդ է այդ ամենը ու ասացի՝ այսուհետև դու «սկու» ես․ բառ, որ ոտքի վրա հորինեցի։
Ամուսինս պահն արագ որսաց ու, մտնելով խաղի մեջ, ասաց՝ շատ լավ, դու էլ «քա» ես։ Դու ցածրակարգ քա ես ու ամբողջ կյանքում էլ կմնաս քա։ Քա՜։
Մենք մի քիչ էլ շարունակեցինք այս վիճաբանությունը՝ դուք բոլորդ սկու եք, դու նման ես մյուս բոլոր քա-երին․․․ երկուսս էլ ծիծաղում էինք, շնորհակալ էինք ու այլևս զայրույթ չկար։ Մի պահ անգամ հավատացինք, որ շրջանցել ենք սուր կողմերը։ Մենք արդեն պատկերացնում էինք, որ կարող ենք և վերջ տալ այդ կռիվներին, մեզ մի քիչ գիտելիք էր պակասում։
Հետագա ամիսներին մենք սկու-ով ու քա-ով խաղեր էինք մշակում։ Նախ որոշեցինք, որ սկու-ն աքիսի նման արարած է։ Մի ամբողջ մշակույթ ստեղծեցինք սկու-երի շուրջ, որտեղ սկու-երը Մանդրակա Սկու խաբեբայի մասին հեքիաթներ էին պատմում։ Մինչդեռ քա-ն միաստված թռչուն էր, որը երկրպագում էր Մեծ Քա լեռը։ Ամուսինս՝ Սկու ու ես՝ Քա։ Այս մականունները մենք օգտագործում էինք, երբ մենակ էինք մնում, ու ոչ ոք չպետք է իմանար դա։
Ամենից շատ մենք նրանց ձևով ձայներ էինք հանում: Սկու-ն դժգոհության ճիչեր էր արձակում։ Մենք միմյանց մոտ էինք շտապում մի այնպիսի արագությամբ, ասես դեպի սառը ճահիճն ենք գնում, որտեղ կարելի էր պատկերացնել, որ մի նավակ սկսել է ջրով լցվել ու խորտակվել։ Նա սկու-ում էր, ու ես արձագանքում էի։ Մենք նաև քա-ում էինք, որն ավելի բարձր էր հնչում։ Սենյակից ամուսինս սկու-ում էր և, ի պատասխան, ես քա-ում էի մյուս սենյակից։ Կամ սկու-ում էի։ Քա։ Սկու։ Քա։ Սկու։ Հրաշալի էր՝ ինչպես էինք ավելի լավ զգում մեզ, ասես երգելիս լինեինք։
Բայց, երբ անգլերեն էինք խոսում, կռվում էինք։
Ի վերջո, մենք բաժանվեցինք, բայց լավ ընկերներ դարձանք։ Այլևս երբեք չվիճեցինք, ասես դրա հմայքը կորած լիներ։ Բայց այլևս էլ երբեք սկու կամ քա չասացինք։ Նրա անունը հեռախոսումս դեռ «Սկու» էր գրանցած, բայց էլ երբեք նրան այդպես չանվանեցի։ Մենք այլ սիրեցյալներ ու կողակիցներ ունեցանք։ Այդ մտերմությունն ավարտվեց։
Ավելի ուշ թվում էր, թե սկու-ն կախարդանք էր մի, որի ուժն ավելի էր մեծանում, երբ չէինք օգտագործում։ Մեր ընկերությունն այդպես էլ սուրբ ու հզոր մնաց՝ դրա շնորհիվ։ Մեր ընկերությունը ոչ մի այլ բանի նման չէր։
Ահա ևս մեկ պատմություն՝ բացատրելու, թե ինչ նկատի ունեմ: Չարաբաստիկ սեպտեմբերի 11-ից մի քանի օր անց իմ ընկեր Մայքլը պարելիս է լինում ակումբում, երբ հոսանքն անջատվում է: Վայրկյաններ անց մթնում է կողքի սենյակը։ Դադարում է երաժշտությունը, և միայն նյարդային մրմունջ ու ծիծաղ է լսվում: Շուտով այս ձայներն էլ մարում են։ Մայքլը սպսում էր ականի պայթելուն: Նա իռացիոնալ այնպիսի զգացում ուներ, որ դրսի աշխարհը վերացել է, չկա։
Այնուհետև, դատարկված տարածքից մի նվաղուն ձայն կանչում է՝ «Սա՞ է իրական կյանքը: Թե՞ իրականության արդյունք է սա: Խրված եմ սողանքում..․ փախուստ չկա իրականությունից․․.»:
Մեկ այլ ձայն է միանում։ Ապա՝ մյուսը։ Այնտեղ բոլորն էլ գիտեին «Բոհեմական ռապսոդիա»-ն։ Շուտով ամբողջ ակումբը նույն բանն էր երգում։ Երգը բոլորով են երգում։ Հետո միասին դուրս են գալիս, դուրս՝ դեպի խավար գիշերն այդ, մեղմորեն դիպչելով միմյանց, ծիծաղելով։ Ու տեսնում են, որ քաղաքն իր տեղում է, լույսերը վառվում են, ասես միասին երգելն էր այն հետ վերադարձրել։
Անդունդի միջով հասանք միմյանց։ Մենք փորձեցինք։ Մենք սկուեցինք։
Այսպիսով, ըստ էության, սա է երջանիկ կյանքը։ Կարող են ամենավատ բաները պատահել, բայց մենք կանգնած ենք իրար կողքի։ Ներքևում մարդկությունը լավն է, ոչ թե վատը: Քա-ն հասնում է Սկու-ին իր նավակով, ու երկուսով թիավարում են դեպի ափը։ Մթության մեջ այլ ձայներ նույնպես այդ երգն են երգում։
Իմ սկու ամուսինը մի քանի տարի առաջ մահացավ։ Վերջին անգամ ռեստորանում հանդիպեցինք, ու նա ասաց՝ հետ նայելով մեր կյանքին, ինչի՞ համար ենք ափսոսում։ Ու նա պատմեց՝ ինչի համար է զղջում։
Նա ինձ չասաց, որ տախիկարդիա ունի։ Նա պարզապես ընտրեց ռեստորանի մատուցած սարսափելի մակարոնեղենը, որի համար նրանք կվառվեն դժոխքի կրակներում, հետո գնաց տուն ու կնոջն ասաց, որ պետք է հիվանդանոց գնա:
Նրան անմիջապես թթվածնային սարքին միացրին։ Նա այլևս երբեք չխոսեց ու չկերավ։
Նա ափսոսում էր, որ երեխա չի ունեցել ու ակադեմիայում չի մնացել։ Իհարկե, ես գիտեի այդ մասին․ մենք այնքան երկար ժամանակ էինք միմյանց ճանաչում։ Չեմ հիշում՝ ինչի համար էի ես զղջում։ Բայց իմ ամենամեծ ափսոսանքը նրա կյանքը չփրկելն էր, թեպետ չկար մի որևէ տարբերակ, որ ես կարող էի դա անել։ Բայց դժվար է այդ մասին չմտածելն ու չափսոսալը։
Վերջերս գնացի քաղաքի այն հատվածը, որտեղ դա տեղի ունեցավ։ Այնպես որ ես այնտեղ ուխտագնացության էի գնացել։ Ես հասա մետրոյի այն կայարանը, որտեղ կանգնել ու նայում էի, թե ինչպես է նա միայնակ իջնում այդ աստիճաններով։
Չեմ հավատում, որ չեք կարող փրկել մարդկանց։ Չեմ հավատում, որ կարող եք ատել կամ վնասել նրանց։ Չգիտեմ՝ ինչպես կարող էր դա պատահել։ Կուզեի ասել՝ դա ճիշտ չէ։
Թարգմանությունը՝ Լյուսիլ Ջանինյանի