Բորիս Գրեբենշչիկով․ «Սիրում եմ վերապրել գեղեցիկը»
Այս օրերին, երբ աշխարհում մոլեգնում են պատերազմը, վիրուսը և եղանակային անոմալիաները, շատերս փորձում ենք հոգևոր ապաստան գտնել մշակույթի ծիրում։ Վերջին չորս տասնամյակներում ռուսական մշակույթի ամենավառ ու նշանակալի անհատներից է Բորիս Գրեբենշչիկովը, որի շատ երգեր հատել են իրենց ժամանակի տիրույթները և դարձել արդեն որերորդ սերնդի անբաժան ուղեկիցը։ Գրեբենշչիկովը մնում է նորարար, մշտապես արդիական, բանաստեղծական դիպուկ բնութագրումներով հայտնի ստեղծագործող, ու ամենևին անսպասելի չէր, երբ վերջերս միջազգային մամուլում տեղեկություն հայտնվեց, որ Գրեբենշչիկովի երգերը նրա հակապատերազմական ելույթների պատճառով (նշեմ, որ նա անտարբեր չմնաց նաև 44-օրյա պատերազմի ժամանակ) Ռուսաստանում կրկին հայտնվել են արգելման ցուցակներում։ Ընդ որում, այս տարի լրանում է «Ակվարիում» խմբի 50-ամյակը, և ռուսաստանյան հոբելյանական շրջագայության մի շարք համերգներ, ցավոք, արդեն չեղյալ են հայտարարվել։
Այս անսովոր պայմաններում է, որ Բորիս Գրեբենշչիկովը սիրահոժար համաձայնեց պատասխանել ինձ արդեն երկար ժամանակ հուզող մի քանի հարցերի․
-Դուք Ձեր հարցազրույցներում ընդգծում եք գեղեցկության նշանակությունը Ձեզ համար։ Իսկ ի՞նչ կասեք մտքի նշանակության մասին։ Չէ՞ որ Ձեր շատ ստեղծագործություններ մեկից ավելի իմաստ ունեն։
-Ես գիտեմ, որ Լինելիությունը գոյություն ունի ինձ համար: Ես սիրում եմ վերապրել, զգալ գեղեցիկը, քանի որ գեղեցկության ապրումը նշանակում է իմ գիտակցության ներդաշնակությունը Լինելիության ճշմարտությանը: Միտքը գիտակցման աշխատանքային գործընթացի անվանումն է։ Նույնիսկ վստահ չեմ, որ այն գոյություն ունի. ես նկատում եմ միայն տարբեր աստիճանների գիտակցում: Իսկ երգերումս շատ տարբեր իմաստներ կան, քանի որ, ինչպես մաթեմատիկական հավասարումը, լավ երգը ճիշտ է բոլոր մակարդակներում:
-Ի՞նչ զգացումներ ունեցաք, երբ առաջին անգամ եղաք Հնդկաստանում: Ի՞նչն է այդ երկրում Ձեզ ամենաշատը զարմացրել։
-Ես առաջին անգամ Հնդկաստանում եղա 1994-ի հունվարին: Հնդկական մշակույթն ինձ հիացնում էր դեռ 60-ականների վերջերից, հետևաբար, ինձ ոչինչ չզարմացրեց, ես երջանկություն ապրեցի օրհնված հողի վրա գտնվելուց: Մինչև հիմա եմ այդ զգացմունքն ապրում՝ չնայած այն բոլոր ծիծաղելի հիմարություններին, որոնք միշտ պատահում են:
-Դատելով «Բհագավադ-Գիտայի»՝ ինձ հասու թարգմանություններից (այդ թվում, իհարկե, Ձերը) և իմ՝ կողմնակի ընթերցողի տեսանկյունից, դրանում բավական երկիմաստություններ և հակասություններ կան։ Դուք այնտեղ հակասություններ տեսնո՞ւմ եք, և կա՞ն կտորներ, որոնց իմաստը Ձեզ համար այնքան էլ պարզ չէ։
-Ինչ վերաբերում է երկիմաստություններին և հակասություններին, ես դրանք այնտեղ չեմ նկատում․․․ Ինձ համար «Գիտան» զարմանահրաշ գիրք է։
-Կպատմե՞ք, թե ինչպես առաջին անգամ հայտնվեցիք Հայաստանում: Դա պատահեց 1970-ականներին, թե՞ Ապարատչիկ Մարատի (նույն ինքը՝ Արմեն Հայրապետյան՝ «Ակվարիում» խմբի հնչյունային ռեժիսորը)՝ Հայաստան վերադառնալուց հետո։
-Հայաստանը չքնաղ է ու սիրված ամբողջ սրտովս։ Ես այնտեղ առաջին անգամ հայտնվեցի շատ վաղուց, իսկ երկրորդ անգամ եկա համերգով ու երջանկություն էր նվագել Ջիվանի հետ։
-Վիրուս, պատերազմներ. կկիսվե՞ք այս աղետները վերապրելու Ձեր փորձառությամբ:
-Պատերազմը մի սարսափելի և դժվարին փորձություն է, որն ուղարկվում է մարդուն ստուգելու՝ արդյո՞ք կդիմանաս, կկարողանա՞ս մեջքդ չճկել, չե՞ս կոտրվի:
-Շնորհակալ եմ։ Մաղթում եմ հաջողություններ և խաղաղություն։
Հարցազրույցը՝ Աշոտ Գրիգորյանի
Ստորև լուսանկարները՝ Աշոտ Գրիգորյանի
