Ռոբերտ Ստուրուայի երկրային տարածքը
Թատրոնի մարդկանց համար Շեքսպիրը բարձրակետն է
Ներկայացնում ենք Իրինա Կորոստիշևսկայայի հարցազրույցը Ռոբերտ Ստուրուայի հետ՝ ոչ միայն Շեքսպիրի, թատրոնի, այլև հռչակավոր ռեժիսորի կենսափիլիսոփայությանը առնչվող խնդիրների մասին:
-Ռոբերտ Ռոբերտովիչ, ես ձեզ հետ չեմ խոսի թատրոնի մասին, քանի որ ես ռեժիսոր չեմ, դերասանուհի չեմ, ոչ էլ թատերական քննադատ: Ինձ հետաքրքիր է, թե ինչպե՞ս եք ընկալում աշխարհը, ինչպե՞ս եք այն տեսնում, և արդյո՞ք երազներ տեսնում եք: Կարո՞ղ ենք խոսել այս թեմաների շուրջ:
-Կարող ենք:
-Մարդկանց իմ ընկալմամբ, եթե ես, իհարկե, չեմ սխալվում, դուք օժտված եք այն էներգիայով, որը թույլ է տալիս ամբողջական տեսնել աշխարհը: Ե՞րբ դուք դա հասկացաք:
-Երբ ես հասկացա ի՞նչ:
-Որ դուք աշխարհն ավելի ընդգրկուն եք տեսնում:
-Ես վստահ չեմ, որ դուք ճիշտ եք: Բանն այն է, որ ես ընդհանրապես ուշ հասկացա, թե ի՞նչ է իմ մասնագիտությունը, ի՞նչ եմ ուզում ես կյանքում և ո՞վ եմ ես: Այս հարցը մինչև հիմա դեռ բաց է ինձ համար: Եթե պատասխանեմ ձեր հարցին, ստիպված կլինեմ ընդունել, որ ես աշխարհին այլ կերպ եմ հավատում: Բայց ես դրանում համոզված չեմ... Երազների մասին կարող եմ պատմել: Ես դադարել եմ գիշերները երազներ տեսնել: Հիմնականում ես դրանք տեսնում եմ ցերեկը՝ կեսօրվա քնի ժամանակ: Բայց ասում են, որ այդ երազները մարգարեական չեն, որ դրանց ծագման պատճառները ֆիզիոլոգիական են: Ինչ վերաբերում է գիշերային երազներին, ապա այնտեղ խոսակցությունները շատ են: Ես արթնանում եմ, ինչ-որ բան եմ ասում. երբեմն կինս է ինձ արթնացնում: Ինձ թվում է, որ ես խոսում եմ, բայց դա, հավանաբար, հառաչանքներ են: Ես լավ գիտեմ ֆրեյդիզմը, բայց հենց երազատեսության մասին նրա տեսակետն ինձ փոքր-ինչ միամիտ և ծիծաղելի է թվում: Կարծում եմ, որ երազում, եթե դու նորմալ մարդ ես, քո բոլոր ցանկություններն ուղիղ են երևում՝ առանց որևէ խորհրդանիշի:
-Երազում Ձեր տատիկին տեսնո՞ւմ եք:
-Ոչ, բայց հաճախ եմ հիշում նրան: Տատիկիս անունը Նինո էր: Երբ նա հիվանդացավ, ես չէի ուզում նրան այցելել, որովհետև ինձ թվում էր, որ շատ ցավոտ կլինի նրան տեսնել այլ վիճակում: Նա մարում էր աննորմալ գիտակցությամբ: Ես շատ եմ սիրում տատիկիս և նրա քրոջը: Երբ ես ութ տարեկան էի, տատիկիս քույրը երգում էր եկեղեցական երգչախմբում, իսկ տատիկս՝ մայրիկիս մայրը, գաղտագողի ինձ տանում էր նրա երգը լսելու և ինձ ընտելացրել է այս երաժշտությանը ամբողջ կյանքիս համար: Տատիկիս քույրը ցանկանում էր երգել թատրոնում, բայց այդպես չեղավ: Պապիկիս՝ տատիկիս ամուսնուն, ձերբակալել և գնդակահարել են, այդ պատճառով ամբողջ ընտանիքը պատժված էր. մորաքրոջս վռնդեցին կոնսերվատորիայից, մորեղբորս պոլիտեխնիկական ինստիտուտի դիպլոմ չտվեցին, մայրիկիս նույնպես թույլ չտվեցին ավարտել ուսումը: Նա ամուսնացել է և ծնել է ինձ:
-Նա ամուսնացավ Ռոբերտի հետ և այդ նույն անունով կոչեց նաև երեխային: Մի՞թե վրացիների մոտ դա ընդունված է:
-Այո, իհարկե: Հետաքրքիր պատմություն է, թե ինչո՞ւ են հորս Ռոբերտ անվանել: Բանն այն է, որ հայրական պապս ականավոր բոլշևիկ էր՝ կուսակցության նշանավոր անդամ: Նրա երաշխավորությամբ է Ստալինն ընդունվել կուսակցության շարքերը: Երբ ծնվել է հայրս, պապս ձերբակալված էր: Նա աթեիստ էր, այդ պատճառով հորս չեն մկրտել: Եվ երեք տարի հայրս անանուն էր: Գյուղում ծաղրում էին նրան, վիրավորական բառեր էին ասում՝ անանուն և այլն: Մի անգամ գյուղ եկավ մեկ այլ հեղափոխական`պապիկիս եղբայրը, հորս հորեղբայրը՝ նույնպես շատ հայտնի: Նա հայտնի է նրանով, որ երբ Բաքվում բռնեցին քսանվեց կոմունարներին, նրանց թվում էր Միկոյանը: Դուք այս բոլոր անունները գիտե՞ք, թե ոչ: Ո՞ր թվականին եք ծնվել:
-Գիտեմ՝ իհարկե:
-Դուք այն ժամանակ աղջնակ էիք, կամ ընդհանրապես դեռ չկայիք, չեմ հասկանում: Դուք նման եք արքայական արյունով վրացուհու՝ Բագրատիոնների տոհմից:
-Շնորհակալ եմ: Բայց ես Միկոյանի և Ստալինի մասին գիտեմ պատմության դասագրքերից:
-(Ծիծաղում է): Պապիկիս եղբայրն ազատեց Միկոյանին և կազմակերպեց նրա փախուստը բանտից: Նրանք պինդ տղամարդիկ էին, երկուսն էլ շատ գեղեցիկ: Եվ ահա նա եկավ գյուղ, հայրս բողոքեց նրան՝ հորեղբայր, ես անուն չունեմ: «Լավ, ես քեզ անուն կտամ», - ասել է պապիկիս եղբայրը: Ըստ երևույթին, այդ ժամանակ նա տարված էր անգլիացի տնտեսագետ Ռոբերտ Օուենով, կարդում էր նրա մարքսիստական ուղվածության գրքերը, այդ պատճառով էլ նրան այդ անունը դուր էր գալիս: Նա հորս տարավ դաշտ, վեր բարձրացրեց, գցեց գետնին և ասաց՝ այսօրվանից դու Ռոբերտ ես: Հայրս մոռանում էր այս անունը և անընդհատ մեծերին հարցնում էր՝ հիշեցրեք, ի՞նչ է իմ անունը: Այդ անունն անսովոր էր: Ավելի ուշ ես իմացա, որ իշխանուհի Միկելաձեն, որի ճորտերն ենք եղել նախկինում, հորս գաղտնի տարել է եկեղեցի և մկրտել է նրան՝ անվանելով Կոնստանտին: Ինձ անվանեցին Ռոբերտ, քանի որ հայրս է այդպես ուզել: Նա կատակով ասել է, որ մեզանից մեկը կմնա պատմության մեջ, իսկ հետո թող պարզեն, թե Ռոբերտներից ո՞րն է այնտեղ մնացել:
-Ձեր հայրը նկարի՞չ էր:
-Նկարիչ-մոնումենտալիստ: Ասպիրանտուրան ավարտել է Մոսկվայում, նկարել է որմնանկարներ: Վերջերս ես նրա աշխատանքների լավ լուսանկարներ արեցի: Ի տարբերություն ինձ, նա շատ գեղեցիկ էր՝ իսկական վրացի:
-Լռե՞մ, թե ասեմ, որ դուք նույնպես գեղեցիկ եք:
-Աղաչում եմ, պետք է լռել: Հորս հիմնական գործերը՝ կանայք և եկեղեցիներ են: Նա զարմանալի էր նկարում կանանց: Գեղեցիկները դառնում էին էլ՛ ավելի գեղեցիկ, ոչ այնքան գեղեցիկները՝ գեղեցիկ, իսկ աննկատները`շատ սիրունիկ, հետաքրքիր կանայք: Ահա այսպես: Իսկ հետո ես որոշեցի իմ որդուն Ռոբերտ անվանել: Բայց կինս ասաց՝ մոռացիր անգամ երազել այդ մասին: Երբ ես եկա ծննդատուն և երրորդ օրը նա ինձ ցույց տվեց ապագա փոքրիկ Գեորգիին, ես ասացի՝ ինչ լավ Ռոբիկ է: Նա պատասխանեց. «Նա ոչ մի Ռոբիկ էլ չէ, մենք Բուրբոնները չենք, որ Լյուդովիկոս տասնչորսերորդ ու Լյուդովիկոս տասնհինգերորդ ունենանք»:
-Դուք Նրան Գի՞ա եք անվանում:
-Գագա: Նա, ինչպես ես՝ Գեորգի է: Դա իմ մկրտության անունն է: Իսկ կրտսեր որդուս անունը Միխայիլ է: Մի քանի տարի առաջ Գագան, ինչպես իր ընկերներից մի քանիսը, ցանկանում էր հոգևորական դառնալ: Այս սերունդը՝ դպրոցն ութսունականների վերջին ավարտածները, շփոթվեց՝ տեսնելով, թե ինչ է կատարվում այս աշխարհում: Ես որդուս որոշմանը չընդդիմացա, բայց սպասում էի, որ նա ինքնուրույն կողմնորոշվի: Մի անգամ նա ինձ ասաց. « Հայրիկ, ես հասկացա, որ սա իմը չէ, որ ես ստիպված կլինեմ կեղծավորել»: Ուրախ եմ, որ որդիս նկարիչ դարձավ:
-Ձեզ Վրաստանի պատմությունը հետաքրքրո՞ւմ է:
-Չափավոր: Լինում են նոպաներ, բայց՝ չափավոր: Իսկ ինչո՞ւ:
-Այն, որ դուք Թբիլիսիից հեռացաք Միխեիլ Սաակաշվիլիի հետ ունեցած կոնֆլիկտի պատճառով՝ իրակա՞ն, թե մտացածին վարկած է:
-Ոչ մի բողոք էլ չի եղել, ես մեկնեցի աշխատելու: Հենց ինձ ազատեցին թատրոնից, անմիջապես սկսեցին աշխատանքի առաջարկներով զանգերը: Բոլոր առաջարկներից ես ընտրեցի Ալեքսանդր Կալյագինի թատրոնում աշխատանքը: Դա սկսնակ թատրոն էր՝ դեռ չկողմնորոշված , այնտեղ ինձ համար ավելի հեշտ էր, քան միանալ մի թիմի, որն ինչ-որ դիմագիծ ունի և այնտեղ բերել ինչ-որ քոնը: Ես շատ շնորհակալ եմ Կալյագինին ինձ տեղ ու բարձր աշխատավարձ առաջարկելու համար: Հիմա գիրք է լույս տեսել, ես այն անվանել եմ «Ազատության երկու տարի». այնտեղ հիմար բաներ են, որոնք ես արտահայտել եմ Ֆեյսբուքում այն ժամանակահատվածում, երբ ապրում էի առանց թատրոնի: Ես չէի ուզում, որ այն լույս տեսնի, բայց խմբագիրն, որն այս գիրքը անում էր, ասաց, որ ամեն ինչ հումորով է ստացվել: Թեթևաշունչ էսսե է՝ առանց հավակնությունների: Նրանում հորինված են մի քանի շատ զվարճալի կերպարներ և ինչ-որ գրական թատրոն: Կազմը ձևավորել է որդիս, շատ սրամիտ է:
-Երբ խոսում եք ինձ հետ, երբ հաղորդակցվում եք աշխարհին, քանի՞ կերպար է ապրում Ձեր ներսում:
-Մի շատ վախեցած մարդ, որը վախենում է, որ իրեն կբացահայտեն և կտեսնեն, թե ով է նա իրականում: Գիտեք, դա ասես մերկ թագավորի վախն է:
-Դուք այդ ներկայացումը չե՞ք բեմադրել:
-«Մերկ թագավո՞րը»: Ոչ: Ինձ այնքան էլ դուր չի գալիս նրա դրամատուրգիան:
-Դուք բարձր ղեկավարությունից շատերին եք ճանաչել: Նրանցից ով է ձեզ ամենաշատը տպավորել:
-Լա՞վ, թե վա՞տ:
-Ցանկացած:
-Կարծում եմ, որ նրանցից ոչ մեկն այն չէր: Հատկապես առաջին նախագահն ինձ դուր չէր գալիս, նրա պատճառով սկսվեց այդ ամբողջ խառնաշփոթը: Անշուշտ, Գամսախուրդիան մեծ ինտելեկտուալ էր, բայց մի քիչ խենթ էր: Նա սևեռուն գաղափար ուներ, որ պետք է Վրաստանը ազատի բոլոր այլադավաններից: Չգիտեմ, որտեղից էին նրա մոտ այդ ֆաշիստական հակումները:
-Ես հասկանում եմ, որ այս հարցը ձեզ տվել են հազար անգամ, բայց այնուամենայնիվ կհարցնեմ: Ինչու՞ ընտրեցիք Շեքսպիրին:
-Եթե քեզ հարցնում են, թե ինչո՞ւ ես սիրահարված այս մարդուն կամ այս կնոջը, դու երբեք չես կարողանա պատասխանել: Իսկ եթե կարողանաս, ուրեմն դա ճիշտ չի լինի:
-Այդ դեպքում այլ կերպ հարցը տամ: Ե՞րբ սիրահարվեցիք նրան:
-Երբ փոքր տղա էի: Ես տասներեք տարեկան էի, երբ կարդացի «Համլետը»: Պատմությունն ինքնին շատ ուժեղ տպավորություն թողեց ինձ վրա: Հորս մահճակալի կողքին՝ պահարանում Շեքսպիրի բոլոր վրացերեն թարգմանություններն էին: Երբ շատ փոքր էի, նա բարձրաձայն կարդում էր ինձ այդ գրքերը: Հավանաբար ինչ-որ տեղ նստվածք է տվել: Եվ հետո, թատրոնի մարդկանց համար Շեքսպիրը, իհարկե, բարձրակետն է: Բանն այն է, որ նա պոետ է, և դա շատ բան է որոշում: Նա աշխարհին նայում է բանաստեղծի աչքերով: Սա մեծ վերաիմաստավորում է, և ոչ թե իրականության ուղղակի կոպիտ արտացոլում: Շեքսպիրը շոշափում է մարդկային բոլոր թեմաները, բոլոր խնդիրները: Այնտեղ ամեն ինչ կգտնես՝ սկսած բարոյալքված հարբեցողից, մինչև իշխանության գագաթնակետը հասածը: Երբ կարդում ես, դա տեսանելի չէ: Այն սկսում է կենդանանալ փորձերի ժամանակ, դու սկսում ես հասկանալ, թե ինչքան լավ է նա զգում թատրոնը: Կարդալիս նրա մտքերը կարող են պարզունակ թվալ, մենք դրանք տեսնում ենք այլ բանաստեղծների և փիլիսոփաների մոտ, բայց նրա այդ փիլիսոփայությունը այլ կերպ է հնչում բեմի վրա: Ես նրան ինտելեկտուալ հեղինակ չեմ անվանում, նա ինձ համար իսկական իրական անձնավորություն է: Եթե դիտարկենք նրա պոեզիան, այնտեղ երբեք ինտելեկտուալիզմ չես գտնի, այն, ինչը մենք տեսնում ենք հիմա, իսկ քսաներորդ դարում՝ հատկապես: Սկսում են պիեսներ գրել՝ մոռանալով, որ թատրոնը նաև ինչ-որ այլ բան է: Շեքսպիրի մտքերը իմաստավորում ես բախման ժամանակ՝ ինքնուրույն եզրահանգման գալով: Համլետին տանջում է հարցը, թե ինչպես նա վարվի: Նախ` ինչպես հավատա, որ հորեղբայրն է սպանել հորը: Հետո Նա սկսում է հավատալ: Հետո նա սկսում է մտածել՝ Ի՞նչ անել՝ սպանել նրան և դառնալ մարդասպա՞ն: Ուրեմն, ինքդ դադարեցնում ես բարուն ծառայողի քո գոյությունը: Նա ոչ մի կերպ չի կարողանում որոշել, տանջվում է, և դու սկսում ես հասկանալ, որ չարիք գործելն այդքան էլ հեշտ չէ, որ դա քեզ որպես անհատ կկործանի, որ քո հոգին անիծված կլինի: Մենք ինքներս ենք հետևություններ անում՝ ելնելով Շեքսպիրի առաջարկած սյուժեից:
-Ձեզ Մարինա Նեյոլովան դուր գալի՞ս է:
-Շատ, Նա հիանալի դերասանուհի է, զարմանալի:
-Ցանկություն չունե՞ք նրա գլխավոր դերակատարմամբ ներկայացում բեմադրել:
-Մենք հանդիպել ենք, քննարկել, թե ի՞նչ բեմադրենք, բայց ընդհանուր համաձայնության չեկանք: Ինձ թվաց, որ նրա հետ ինձ համար շատ դժվար կլինի, չնայած, որ նա ինքն էր ցանկություն հայտնել, որ ես ներկայացում բեմադրեմ «Սովրեմեննիկում»: Այդ նախագծին ցանկանում էր մասնակցել Ալեքսանդր Ֆիլիպենկոն: նա էր հենց Մարինա Մստիսլավովնայի հետ մեր հանդիպման միջնորդը: Թատրոն. ոչ ոք չգիտի, թե ինչով դա կավարտվի:
-Երբ սկսում եք աշխատել ներկայացման վրա, դուք գիտե՞ք, թե ամեն ինչ ինչպես կստացվի:
-Որտեղի՞ց: Եթե ես իմանայի, ես այնտեղ չէի ապրի և չէի աշխատի. ամբողջ հմայքն այն է, որ ոչինչ չգիտես: Մտահղացումները մի բան են, իսկ թե հետո դրանք ինչի կվերածվեն՝ գաղտնիք է: Դա միայն Աստծուն է հայտնի:
-Կարո՞ղ եմ ենթադրել, որ դուք այդքան էլ չէիք ցանկանում բեմադրել այդ ներկայացումը «Սովրեմեննիկում»:
-Ոչ, այդպես չէ: Դա, այնուամենայնիվ, կապված է Մարինա Նեյոլովայի թիմի հետ, այն փաստի հետ, որ նա երկար տարիներ դեր չէր ստանում, ապրել էր արտերկրում: Երբ դու այդքան ժամանակ նոր դերեր չես խաղում, քեզ մոտ վախ է առաջանում, անհանգստություն, որ եթե ես հիմա հոյակապ չխաղամ՝ ապա ավելի վատ կլինի: Մարինան տարիքային ճգնաժամ է ապրում, իսկ այդ խնդիրն ինձ շատ ծանոթ է, քանի որ ես տեսնում եմ, թե ինչ է պատահում դերասանուհիների հետ, երբ նրանք ծերանում են: Նրանք չեն ցանկանում ծերանալ, իսկ դա անհնար է: Եվ այդ անցումը շատ տանջալից է: Իմ պատանեկության տարիներին գեղեցիկ կանայք պարզապես ծերանում էին, իսկ այժմ վիրաբուժության և դեղամիջոցների ժամանակակից հնարավորություններով նրանք գործնականում խաղում են մինչև վերջ՝ առավելագույնը ծեր մայրիկների, բայց՝ ոչ տատիկների:
-Իսկ Ռինա Զելյոնայա՞ն, Տատյանա Պելտցե՞րը, Ֆաինա Ռանևսկայա՞ն: Չէ՞ որ նրանք խաղացել են տատիկների:
-Բայց նրանք երբեք էլ կին չեն եղել: Նրանք անհատականություններ էին:
-Կա՞ն դերասաններ, որոնց դուք առանձնացնում եք:
-Կան, ոնց չկա՞ն: Ես փնտրում եմ տաղանդավոր մարդկանց, որոնք կկարողանան իմ ինչ-որ հիմար գաղափարները մարմնավորել այնպես, որ հանդիսատեսին հուզի, հիացնի: Կան ռեժիսորի մակարդակի դերասաններ, որոնք դառնում են քո մեղսակաիցները: Ես չեմ կարող չխորհրդակցել շատ տաղանդավոր դերասանի հետ, չլինել նրա հետ, և ինչ-որ տեսարանների լուծում տալ նրա հետ: Ես չեմ կարող ուղղակի հրամայել, ոչ այն պատճառով, որ վախենում եմ, այլ որովհետև խոնարհվում եմ նրա տաղանդի առջև: Դա չի նշանակում, որ ես թույլ եմ տալիս ամեն ինչ, ո՛չ: Բայց երբ ես ասում եմ , որ դա պետք չէ անել, նա հասկանում է:
-Ո՞ր պահին է ավարտվում դերասանական ազատությունը:
-Դերասանն իր որակներով անհատականություն է: Մենք քննարկում ենք պիեսի և դերի մեկնաբանությունը, հետո նա կատարում է իմ առաջադրանքները: Բայց ես նկատում եմ, որ նա անհատականություն է, որի հետ պետք է հաշվի նստել, այդ պատճառով, երբեմն անհրաժեշտություն է առաջանում առաջադրանքները շտկել: Չէ որ ես չեմ կարող կաղապարների վերածել ներկայացումները, դրանք անհատական են, ինչպես որ դերասանները: Տոնինո Գուերան ինձ մի առակ է պատմել: Նա իր բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն գրել է իտալերենի մի բարբառով, և «Ամարկորդ» ֆիլմն ամբողջությամբ այս բարբառով է: Բանաստեղծությունների ժողովածուն լույս է տեսել այն ժամանակ, երբ Տոնինոն ուսանող էր: Քննադատները աղմուկ են բարձրացրել, որ Գարիբալդին մեծ դժվարությամբ ստեղծել է ինտիմ իտալերենը, իսկ հիմա ինչ-որ երիտասարդ ուսանողներ այն բզկտում են: Տոնինոն հեռախոս չուներ, ապրում էր ձեղնահարկում, և մի օր հարևանուհին շնչակտուր վազում է նրա մոտ ու բղավում. «Քեզ զանգում է ինքը՝ Ջորջիո Մորանդին»: Նա շատ հայտնի իտալացի նկարիչ էր, բոլոր լավ թանգարաններում նրա կտավները կան: Նա հիմնականում շշեր էր նկարում`փոշու փառով մետաֆիզիկական շշեր: Նկարիչն ասում է Տոնինոին. «Ես հիացած եմ ձեր ժողովածույով և ուզում եմ ձեզ մեկ կտավ նվիրել: Կիրակի օրը ձեզ հրավիրում եմ իմ վիլլա»: Նրա կտավները գնելու համար հերթեր էին գոյանում: Կիրակի օրը Տոնինոն գալիս է նրա մոտ և տեսնում, որ նա ապրում է մենակ՝ չորս քույրերի հետ: Չորս տանը մնացած քույրեր, որոնց միակ կիրքը եղբայրն է, որին նրանք պահպանում և հետևում են: Քույրերի հիմնական զբաղմունքը տարբեր ձևերի շշեր հավաքելն է: Նրանք դրանք հավաքում են ամենուր և դասավորում են մեծ սենյակում: Որպեսզի շշերն անհրաժեշտ տեսք ստանան, քույրերը, հատակը ավլելով՝ աղբ լցնում են նրանց վրա... Նրանք շքեղ ճաշեցին, դուրս եկան պատշգամբ. այնտեղ ցնցող այգի կար, բայց գրեթե պատշգամբի տակ պարտեզն ավարտվում էր, և սկսվում էին ինչ-որ բլրիկներ: Տոնինոն հարցնում է՝ ի՞նչ է սա: Նկարիչը պատասխանում է. «Սա վրձինների գերեզմանոց է»: Տոնինոն պարզաբանում է խնդրում: Նկարիչն ասում է. «Ինձ համար յուրաքանչյուր վրձին կենդանի առարկա է, ես յուրաքանչյուրին անուն եմ տալիս: Եվ քանի դեռ վրձինն անգամ մեկ մազ ունի, ես դեռ նկարում եմ: Երբ վերջին մազն ընկնում է, ես նրան թաղում եմ...»: Ահա այսպիսի գեղեցիկ պատմություն: Եթե մարդն անշունչ առարկաներին վերաբերվում է ինչպես կենդանի մարդկանց, ապա ինչպե՞ս ես կարող եմ կենդանի դերասաններին, որոնք մարմնավորում են իմ խենթ գաղափարները, առանց սիրո վերաբերվել:
-Երբևէ Ձեր մորը ներկայացում նվիրե՞լ եք:
-Նվիրել եմ: Առանց ամպագոռգոռ խոսքերի, առանց այդ մասին բարձրաձայնելու, գաղտնի, ենթագիտակցորեն իմ յուրաքանչյուր ներկայացում նվիրված է ինչ-որ մեկին: Թբիլիսիում, առաջին ներկայացումներիցս մեկը, որն ինձ համար բեմադրելն իսկապես դժվար էր, ես նվիրեցի մորս: Դրանից հետո, գործնականում, բոլորը նվիրված են նրան: Արդեն չեմ տարանջատում: Մորս Ցուցա էինք անվանում՝ վրացական փաղաքշական անուն է: Նա նման էր Ջինա Լոլոբրիջիտային, հատկապես նրա առաջին՝ «Մոռացված մեղեդիներ» ֆիլմում: Մայրիկս Սերգեյ Փարաջանովի հետ նույն դասարանում է սովորել, ամբողջ կյանքում նրա հետ ընկերություն է արել: Մայրս բազմակողմանիորեն կրթված մարդ էր: Երբ փոքր էի, նա ուզում էր, որ ես ֆիզիկոս դառնամ: Դա նրա չիրականացած երազանքն էր:
-Չե՞ք ափսոսում, որ ֆիզիկոս չեք դարձել:
-Երբեմն ափսոսում եմ:
-Իսկ միթե՞ դուք ֆիզիկոս չեք դարձել: Մի՞թե թատրոնում նույն օրենքները չեն:
-Ոչ, նույնը չեն: (Լռում է): Բայց հիմա պարզվում է, որ նույնն են:
Թարգմանությունը՝ Սեդա Հոգոցյանի